Jedenaście pąsowych róż

Dymitr Maslejew - wybitny rosyjski pianista

KULTURA

POLSKA<ROSJA

Dzień 13 marca był nieco zwariowany i pod znakiem muzyki. Istna wieża Babel doznań, wydarzeń i niespodzianek.

Udało mi się dokupić drugi bilet na recital znakomitego rosyjskiego pianisty Dymitra Maslejewa, laureata Konkursu Pianistycznego im. Piotra Czajkowskiego, który akurat w imieniny Krystyny koncertował w Szczecinie. Idealny prezent dla przyjaciółki. Zapowiadał się interesujący wieczór. Przepadamy z Krystyną za muzyką klasyczną a młody rosyjski wirtuoz fortepianu właśnie taki repertuar przygotował. Miód na nasze serca, bo filharmonia raczej preferuje muzyczną awangardę i do prezentowania klasyki mniej skora. „Nareszcie coś do słuchania”, stwierdziła Krysia. „I to w znakomitym wykonaniu”, dodałam.

Nieco wcześniej chciałam imieninową Krysię uraczyć książką, nie wiedziałam czy uda mi się dostać dodatkowy bilet do filharmonii. Martwiłam się na próżno. Środa jest dniem meczowym w telewizji a na dodatek przy popularnych imieninach Krystyn i Bożen o zapełnienie sali koncertowej było trudno. Miejsc wolnych w sali koncertowej było sporo.

Nieopodal domu mam galerię handlową „Galaxy” z marketem Auchon, kilkoma kawiarenkami, księgarnią EMPiK. Wszystko, co trzeba w jednym miejscu, wnętrza estetyczne, przestronne z udogodnieniami dla ludzi w moim wieku. Pomysły rządzących w ograniczaniu usług takich galerii handlowych nie trafiają mi do gustu. Są kuriozalne. Handel jest dla klienta a mnie akurat odpowiada robienie zakupów w niedzielę, tak samo jak, jadanie serów z Francji i Włoch a nie z naszej Mlekowity, picie francuskich i węgierskich win, szkockiej whisky zamiast rodzimego cydru, smakowanie cytrusów z Maroka i truskawek z Hiszpanii, zamiast naszych jabłek.

Mam dwa malutkie sklepiki w budynku, w którym mieszkam i omijam je z daleka. Znacznie wyższe ceny, skromny asortyment nie zawsze świeży, weekendowych usług sklepiki nie świadczą. Po różnych eksperymentach ograniczają się teraz do zaopatrywania w śniadania i przekąski okolicznych funkcjonariuszy z wojewódzkiej komendy policji, tajniaków z ABW, pracowników NBP, lekarzy i personel z pobliskiej przychodni.

Wpadłam do Galaxy, by zapełnić lodówkę i kupić kwiaty dla pianisty, skoro honorowy konsul Rosji w Szczecinie o tym nie pamięta. A przy okazji coś wyszperać do czytania dla Krysi.

W salonie EMPIK trafiłam na niewielką książeczkę francuskiego pisarza o niemieckim nazwisku i mieszkającego do niedawna w Belgii - Erica-Emannuela Schmita pod dosyć intrygującym tytułem „Madame Pylińska i sekret Chopina”. Pasuje do dzisiejszego wieczoru, pomyślałam i kupiłam. Po kupieniu brakującej zawartości lodówki, w jednej z kawiarenek przysiadłam na kawę. Przeglądanie książeczki trwało ponad godzinę i skończyło się przeczytaniem jej w całości jednym tchem, ma mniej niż 100 stron.

Niestety, Krysia jej nie dostała, została w domowej bibliotece. Kupię jej drugi egzemplarz, jak będzie jeszcze w księgarni. Książeczka wymaga odrębnego, specjalnego omówienia, bo jest niezwykła. Dawno nie czytałam tak urzekającej i bardzo osobistej opowieści o muzyce i jej słuchaniu, a właściwie interpretowaniu Chopina i niespodzianek, jakie słuchanie muzyki przynosi w codziennym życiu. Dymitr Maslejew zaprezentował szczecińskim melomanom trzy utwory Chopina, dwa nokturny i słynny polonez As-dur z op. 53. A ja go odkrywałam na nowo, zwłaszcza nokturn cis-moll z op.27 nr 1 w przepięknej interpretacji Rosjanina. Lektura wyraźnie wpłynęła na moją percepcję Chopina.

Czas naglił, więc jeszcze na zakończenie sesji zakupowej w Galaxy  – kwiaciarnia. Przemiła florystyka wybrała jedenaście dorodnych pąsowych róż, kunsztownie przybrała zieleniną i po pewnych poszukiwaniach znalazła wstążeczki w barwach rosyjskiej flagi. Bukiet prezentował się pięknie.

Wieczór w filharmonii był urzekający ale, niestety, z niedopuszczalnymi mankamentami. Filharmonia udostępniła pianiście nie do końca nastrojony fortepian!  Dla mnie – skandal.

Wyraźnie było słychać fałszywe tony jego strun w pierwszej części recitalu. Wolę sobie nie wyobrażać, jak czuł się pianista przy klawiaturze i co przeżywał. W czasie przerwy filharmoniczny stroiciel przy nim majstrował, ale z mizernym skutkiem, bo instrument nadal był w nie najlepszym stanie.

Bogusław Rottermund, który miał rzec „słowo o muzyce”, z pewnym zażenowaniem tłumaczył melomanom, omawiając repertuar pierwszej części recitalu, w której znalazły się utwory Czajkowskiego i Prokofiewa, że Rosjanie mają w zwyczaj grać... muzykę swoich kompozytorów, tak jakby była ona zakazana, czy też gorsza z jakiś idiotycznych powodów. Melomani okazali się niewzruszeni na takie nonsensy i po brawurowym wykonaniu utworów rosyjskich kompozytorów Dymitr Maslajew dostał wspaniałe brawa, o wiele większe, niż za interpretację jednej z sonat Beethovena.

I były to brawa wysoce zasłużone, bowiem wielki polonez koncertujący (Polacca de concert Es-dur), będący siódmą częścią 18 Morceaux z op.72 Piotra Czajkowskiego - był porywający. Czajkowski dedykował go wybitnemu rosyjskiemu pianiście ówczesnych czasów, Paulowi Pabstowi, urodzonemu notabene w obecnym Kaliningradzie, profesorowi klasy fortepianu w moskiewskim konserwatorium. Krytyka muzyczna nazywała Pabsta „pianistą z Bożą iskrą”. Dedykowany mu utwór był fajerwerkiem możliwości dla wybitnego instrumentalisty. I tym razem też tak było.

W drugiej części recitalu rosyjski pianista zaprezentował kolejnego poloneza, tym razem Chopina, też napisanego w tonacji durowej. Tak ułożył program recitalu, że mieliśmy urzekające rosyjsko-polskie porozumienie wspaniałej muzyki, która łączy a nie dzieli.  

Sonaty Prokofiewa,zaproponowane w programie przez Dymitra Maslejewa, słyszałam po raz pierwszy w życiu na żywo. Cudowna konfrontacja. Słabo znam od tej strony Prokofiewa, bardziej jego muzykę orkiestrową – opery, balety, suity, symfonie... Rosjanin wybrał najwcześniejsze dzieła kompozytora - dwie jednoczęściowe sonaty – nr.1  (f-moll z op.1) i nr 3 (a-moll z op.28).

Pierwsza z nich, jak sam Prokofiew określił - „naiwna” ma wiele odbić Skriabina i Schumanna, ale w wykonaniu Maslejewa była urocza. Natomiast następna, o wyraźnych dwóch wątkach muzycznych, jednym - energicznym i motorycznym, drugim - łagodnym i lirycznym, bardzo semplice e dolce, porwała słuchaczy.  I choć kompozytor dał obu sonatom podtytuł „ze starego notatnika”, to zabrzmiała ona pod palcami rosyjskiego pianisty pięknym współczesnym dźwiękiem, a nie muzycznej ramoty. Widownia nagrodziła pianistę za to rzęsistymi brawami.  

W drugiej części recitalu, królował Chopin, na finał Dymitr Maslejew wybrał mniej znaną rapsodię Lista – "Hiszpańską" (S.254). Zagrał ją brawurowo a ja się modliłam, by struny w nieszczęsnym fortepianie nie zbiesiły się do końca i pozwoliły pianiście pokazać swój kunszt. Sala oszalała, solista zrewanżował się dwoma bisami (Czajkowski), dostał oszałamiające brawa na stojąco. 

Panienka z obsługi, nieco zagubiona i spóźnialska, chciała mu wręczyć moje róże po pierwszym bisie, ale nie zdążyła, bo pianista zasiadał już do drugiego bisu. Odwróciła się na pięcie i wyszła na zaplecze. Kiedy skończył grać, znowu się spóźniła.  Wręczyła mu kwiaty, gdy chciał już schodzić ze sceny.

Filharmonia honoruje dyrygentów i solistów pojedynczą białą różą, zaraz po wykonaniu ostatniego utworu. Z kwiatami od melomanów bywa różnie, z reguły artyści dostają je w ostatnim momencie. Po ewentualnych bisach.

Brzydki zwyczaj, bo kwiaty (i te "dyrekcyjne" i te od melomanów) - dla dyrygenta powinny być wręczane na zakończenie koncertu a solistom – po zakończeniu recitalu, zaś koncertującym z towarzystwem orkiestry – po zakończeniu utworu. 
Preferowanie białej róży od dyrekcji a lekceważenie kwiatów od melomanów jest objawem braku kultury, bo to meloman jest w filharmonii najważniejszy. To dla niego dyrygent, orkiestra i soliści starają się grać najlepiej, jak potrafią. I chcą być za to docenieni. Kwiaty to forma hołdu za ich trud, talent, często mistrzowską maestrię, której melomani od nich oczekują.