Sto osiemdziesiąt lat rosyjskich kolei

ROSJA

 POLITYKA TRANSPORTOWA

  TRANSPORT KOLEJOWY

W październiku 1837r. uruchomiono w Rosji pierwszą linię kolejową dla parowozów, biegła ona z Petersburga do Carskiego Sioła. Z tej okazji rosyjskie związki zawodowe kolejarzy wraz z największym rosyjskim, (państwowym) przewoźnikiem kolejowym „Rosyjskie Koleje - RŻD” (ОАО Российские железные дороги –РЖД) zwołały kilka dni temu (29-30.11.2017) w Moskwie Trzeci Kongres Kolejowy. Jego uczestnicy omówili główne kierunki rozwoju transportu kolejowego i branż pokrewnych na najbliższą i strategiczną perspektywę. W dyskusjach uczestniczyli przedstawiciele przemysłu, firm transportowych, ośrodków badawczych, władz federalnych i regionalnych, związków zawodowych. Podczas inauguracji obrad plenarnych kongresu głos zabrał prezydent Putin.

Obecny kongres (poprzednie odbyły się w 2007 i 2011 r.) przypada na rok jubileuszowy dla branży – 180-lecie rosyjskich kolei. „Od tego czasu historia rosyjskich kolei jest nierozerwalnie związana z historią samego kraju”, przypominał uczestnikom kongresu rosyjski prezydent.

Rosyjskie Koleje są największym operatorem kolejowym rosyjskiej sieci kolejowej, jednym z największych przedsiębiorstw transportowych na świecie, ma około 80% udział w całości przewozów w Rosji. RŻD dysponuje praktyczną całą siecią kolejową Rosji (99%) i działają we wszystkich podmiotach administracyjnych Rosji.

NIECO HISTORII

Kolej wkroczyła do Rosji na początku XIX w jako kolej …konna. W latach 1806-1809 w Altaju została uruchomiona na użytek tamtejszej kopalni taka kolej na odcinku 2 km, na torach o rozstawie 1,067m. Ponad 20 lat później, bracia Miron i Jefim Czerepanowowie (1834r.) zbudowali pierwszy doświadczalny parowóz.

Dwa lata później (1836r) utworzono Kolej Carskosielską (Царскосельская железная дорога), która obsługiwała  linię Petersburg – Carskie Sioło – Pawłowsk (27 km) konną kolej. Konstruktorem linii kolejowej o rozstawie szyn 1,829 m był Franz Gerstein.

Po roku, w 1837r. na linię wjechał pierwszy pociąg parowy, obsługiwały ją lokomotywy R. Stephensona, T. Hackwortha i in. Pierwsze rosyjskie parowozy wjechały na tory w 1845r.

Po kolejnych 60. latach rozbudowy linii kolejowych w carskiej Rosji, utworzono Kolei Moskiewsko-Windawsko-Rybińską (Московско-Виндаво-Рыбинскaя железная дорога),obsługująca m.in. linię Moskwa - Widawa –Rybińsk. W 1902r. rozstaw torów zwężono do 1524mm (tzw. tor rosyjski).

W końcu 1863r. koleje w Imperium Rosyjskim liczyły 3471 km. Oprócz kolei Carskosielskiej, Nikołajewskiej, Petersbursko-Warszawskiej i Warszawsko-Wiedeńskiej były koleje: Moskiewsko-Niżgorodska (Московско-Нижегородскaя железная дорога), Wołgo-Dońska (Волго-Донскaя железная дорога), Gruszewska (Грушевскaя железная дорога), Moskiewsko-Siergiejewska (Московско-Сергиевскaя железная дорога) i Moskiewsko-Riazańska (Московско-Рязанскaя железная дорога).

Wraz z powstaniem pierwszych linii kolejowych w Imperium Rosyjskim, „nastąpił rozwój terytoriów Syberii i Dalekiego Wschodu, szybki rozwój przemysłowy drugiej połowy XIX i początku XX wieku, budowa przemysłowych gigantów, zrównoważone połączenia transportowe od Morza Bałtyckiego po Pacyfik, za tym wszystkim stoi ogromna praca waszych poprzedników i waszej pracy dzisiaj”, o czym przypominał rosyjskim kolejarzom na ich zjeździe prezydent Rosji.

ROSYJSKIE KOLEJE W KRÓLESTWIE POLSKIM

Rozwój gospodarczy carskiej Rosji przekładał się też na Królestwo Polskie utworzone przez carat na napoleońskich zgliszczach Księstwa Warszawskiego, rozwój carskich kolei miał pozytywne reperkusje.

172 lata temu, 14 czerwca 1845r otworzono pierwszy odcinek tzw. Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej (Bapшaвo-Beнcкaя железная дорога) z Warszawy do Grodziska Mazowieckiego, w jego budowie zastosowano europejski rozstaw torów (1435 mm). I była to pierwsza kolej w ówczesnej Polsce.

Trzy lata później (1848r.) linię podciągnięto do granicy austriackiej, do stacji Granica (później Maczki). 11 lat potem (1859r.) doprowadzono jej odgałęzienie do granicy pruskiej (Ząbkowice-Sosnowiec). W 1862r. powstała kolejna linia Kolej Warszawsko-Bydgoska (Варшавско-Бромбергская железная дорога) z Warszawy do Aleksandrowa, normalnotorowa, budowana głównie z funduszy państwowych. Sprywatyzowana po trzech latach (1865r.) została powrotem upaństwowiona (z pominięciem Kolei Fabryczno-Łodzkiej/Лодзинскaя Фабричная железная дорога)  w 1912r. Pierwszy parowóz na tej linii pochodził z Belgii, następne były produkcji niemieckiej.

Kolejne lata, to kolejne linie kolejowe w Królestwie Polskim. W 1867r. została uruchomiona Kolei Warszawsko-Terespolska (Варшавско-Тереспольская железная дорога), w 1870 – przedłużono jej tory do Brześcia, w 1886 – położono drugi tor.  Takie były początki sieci kolejowej w Polsce - carskie.

DZISIEJSZA KOLEJ W ROSJI

Federację Rosyjską cechuje największa na świecie długość linii kolejowych, w tym też zelektryfikowanych. 45% ładunków w Rosji przemieszcza się kolejami, średnio, każdy obywatel Rosji korzysta z pociągów 8 razy w roku.  Rosyjski przewoźnik – RŻD jest wiodącą firmą usług transportu kolejowego, która z powodzeniem konkuruje na rynku międzynarodowym. Jako pracodawca korporacyjny, jest największym w kraju, a także jednym z najważniejszych klientów rosyjskiej i nie tylko - gospodarki, przede wszystkim jej branż specjalizujących się w budowie maszyn. Rosja systematycznie wymienia i unowocześnia tabor kolejowy.

Ważne jest, przypominał kolejarzom Władimir Putin, by: „RŻD systematycznie zwiększały efektywność i wydajność pracy. W ciągu ostatnich pięciu lat wydajność wzrosła o jedną trzecią, w tym roku wzrośnie o 9%, a zgodnie z planem na 2018 r. o kolejne 5%”, co stanowi wzrost o 150% wobec 2011r.

Dla Władimira Putina dynamika rozwoju całego kraju, jakość gospodarki narodowej i jej globalna konkurencyjność w dużej mierze zależą od pracy kolei rosyjskich. „Dlatego zadania stojące przed branżą wymagają priorytetu i stałej uwagi, skoordynowanych działań państwa, regionów, biznesu i, oczywiście, kluczowego uczestnika rynku – RŻD”. Występując w czasie Trzeciego Kongresu Kolejowego, zadania dla rosyjskich kolei określił w czterech punktach: realizacja dużych projektów inwestycyjnych; skuteczna działalność na rynku krajowym i budowa potencjału tranzytowego; polityka zakupowa skierowana na rozwój innowacyjnego systemu rosyjskiej gospodarki, oraz polityka kadrowa i podnoszenie kwalifikacji kolejarzy.

CZTERY KOLEJOWE PRIORYTETY PUTINA

Warto przyglądnąć się bliżej zadaniom priorytetowym, jakie rosyjskim kolejarzom nakreślił ich prezydent.

1. Duże inwestycje 

Duże projekty inwestycyjne w transporcie kolejowym, które powinny być realizowane mają stworzyć przestrzeń dla rozwoju całych branż gospodarki narodowej i terytoriów Rosji. „Obniżą one koszty krajowych producentów, umocnią pozycję Rosji na światowym rynku transportu towarów, w tym kontenerów”, dowodził Władimir Putin. Projekty te obejmują zarówno budowę nowych linii kolejowych, jak i renowację i modernizację istniejącej sieci kolejowej. Chodzi przede wszystkim o zwiększenie przepustowości linii kolejowych: Bajkał- Amur oraz Kolei Transsyberyjskiej, o rozwój kolei na zapleczu i podejściach do portów basenu Morza Azowskiego i Czarnego, Dalekiego Wschodu i w północno-zachodniej Rosji, w regionie bałtyckim. A także „obiecujący projekt”, jakim jest Północna Linia Kolejowa, poprawiająca dostawę ładunków na obszarach północnej Syberii, co, jak określa Władimir Putin, „nada nowy impuls rozwojowi rosyjskiej Arktyki i Północnej Drogi Morskiej”.

Rosyjski przywódca widzi te inwestycje, jako zsynchronizowane z całą gospodarką rosyjską, „Ważne jest koordynowanie budowy czy renowacji linii kolejowych - z planami rozwoju regionów i branż”, przypomina.  „Wzmocnienie infrastruktury transportowej, powinno stwarzać nowe możliwości rozwoju gospodarczego i rozwoju stosunków międzyregionalnych, tworzenia konkurencyjnych na świecie i atrakcyjnych korytarzy transportowych”.  

2. Rynek krajowy i tranzyt

Dla skutecznej działalności na rynku krajowym i by budować potencjał tranzytowy Rosji, rosyjscy kolejarze muszą stale się rozwijać, poprawiać szybkość, jakość i wygodę obsługi pasażerów i przewozu ładunków. A to oznacza, wg Władimira Putina, „modernizację zarządzania kolejami i opracowanie bardziej wydajnych metod przemieszczania pociągów, oferując nowe, nowoczesne usługi logistyczne”. Zatem konieczne jest szersze wykorzystanie technologii cyfrowych i pamiętanie, by przy wdrażaniu takich technologii – koncentrować się na rozwoju krajowych usług IT, na wykorzystywaniu konkurencyjnego, rosyjskiego oprogramowania.

Putin zwrócił się jednocześnie do rządu, by ściśle monitorował te procesy w ramach prac rządowej komisji nad substytucją importu.

3. Zakupy

Rosyjskie Koleje, jako jedna z największych firm Rosji, ma niekiedy decydujący wpływ na stan całych sektorów gospodarki narodowej i strukturę aktywności gospodarczej w rosyjskich regionach. Prezydent Putin mówi wprost – zakupy trzeba realizować w kraju a polityka zakupów RŻD powinna być tak konstruowana, by stymulowała rozwój innowacyjności gospodarki krajowej i wytwarzanie nowoczesnych produktów, od konstrukcji stalowych po tabor kolejowy.

Dla Władimira Putina ważne jest by Rosyjskie Koleje lokowały także swoje zamówienia w segmencie małych i średnich rosyjskich przedsiębiorstw wysokich technologii (high-tech), co wpłynie korzystnie na ich rozwój. „Proszę o zwrócenie na to szczególnej uwagi”, apelował, „chociaż w rzeczywistości dzieje się to dokładnie dzisiaj: w ciągu dziesięciu miesięcy bieżącego roku wielkość zakupów innowacyjnych i zaawansowanych technologicznie produktów przez RŻD wyniosła 79 mld rubli, czyli o 51% więcej niż w tym samym okresie w 2016 r. Łączna wielkość zakupów gospodarstwa RŻD przez małe i średnie przedsiębiorstwa przekroczyła 190 mld rubli. Liczby są poważne!”

4. Kolejarskie kadry

Wysoki profesjonalizm i ciągłe wzmacnianie potencjału kadrowego w branży kolejowej, jest warunkiem sine qua non jej rozwoju. Został uruchomiony specjalny program edukacyjny „Worldskills Russia” dla młodzieży, w którym aktywnie uczestniczy RŻD. Dla Władimira Putina, oczywiste jest dalsze, szerokie wykorzystywanie możliwości edukacji sektorowej, poprawa warunków pracy na kolei i podnoszenie poziomu płac oraz zwracanie szczególnej uwagi na kwestie społeczne, w tym pomoc w rozwiązywaniu problemów mieszkaniowych pracowników i wsparcie dla weteranów branży.

***

Można Rosjanom tylko pozazdrościć, i kolei i polityki państwa wobec transportu kolejowego.