Wielkie obżarstwo

KULTURA I TRADYCJE
POLSKA, ROSJA/UKRAINA/BIAŁORUŚ

Dzisiaj przypada Tłusty Czwartek i w całej chrześcijańskiej Europie rytu zachodniego pojawiają się na stołach kreple, Pfannkuchen, Boles de Berlin, Berliininmunkki, donuts’y, poncziki, czyli mówiąc po polsku – pączki. Wypierane czasem przez faworki vel chruściki. Cukiernie i markety pełne są słodkości, w pracy nie może zabraknąć talerzyka z kaloryczną polukrowaną bombą.

Słowem - festiwal obżarstwa na słodko.

Tłusty Czwartek, zaadoptowany z pogańskich i antycznych tradycji świętowania zakończenia zimy i nadejścia wiosny - od średniowiecza (XVI w.) jest związany z nadchodzącymi chrześcijańskimi świętami Wielkiej Nocy (Paschy).

Pieter Bruegel - 'Walka karnawału z postem", XVI w.

52 dwa dni przed tym świętem, w ostatni czwartek rozpoczyna się ostatni tydzień karnawału (Zapusty), czas swobodnych zabaw, bali przebierańców, maskarad. Bowiem nadchodzący wtorek (5 marca), znanym w Polsce, jako Śledzik lub Ostatki, jest ostatnim dniem karnawału.Następnego dnia, od tzw. Środy Popielcowej, chrześcijanie zachodni rozpoczynają przygotowania do Wielkanocy – wielodniowym postem - powściągliwością w jedzeniu i zabawach.  

Kiedyś, Wielki Post traktowano bardzo poważnie i starano się przed nim dobrze i tłusto najeść się do syta. Zresztą nadchodził przednówek, w którym kończyły się zgromadzone zapasy żywności na zimę, spiżarnie i spichlerze pustoszały. Ograniczenie jedzenia zapewniało produkty żywnościowe do pierwszych zbiorów i ograniczało groźbę głodu.
Od XVI w. w naszym kraju, wzorem zachodnich sąsiadów, tradycję jedzenia tłustego mięsa wyparły pączki. Początkowo były one robione z ciasta chlebowego i nadziewane słoniną. W krajach zachodnich – było to ciasto drożdżowe nadziewane migdałami i orzechami, potem dżemem i owocami. Od XVIII w. w naszym kraju zaczęto je piec okrągłe i robić z ciasta z dodatkiem drożdży
Tradycja nakazuje zjeść dzisiaj przynajmniej jeden pączek, ale z reguły Polacy jedzą przeciętnie dwa lub trzy.

Świat wschodnich chrześcijan, w tydzień po Tłustym Czwartku, podobnie jak zachodni chrześcijanie, obchodzi „tydzień ostatkowy” - Maslenicę. W tym roku przypadającą na okres od 4 do 10 marca.
Niegdyś była ona, tak samo jak na zachodzie Europy „Tłusty Czwartek” - kojarzona z pożegnaniem zimy i powitaniem wiosny, jako dzień pojednania z bliźnimi i wybaczaniem krzywd. Współcześnie, Maslenica świętowana jest m.in. w Rosji, na Białorusi i na Ukrainie. Kościół prawosławny przyjął ją, jako święto religijne, przypadające na siedem tygodni przed Wielkanocą. Trwa tydzień, i jest to czas uczt i szalonych zabaw, w tym także tańców przy ogniu, jak tradycja nakazuje. 

Paweł. N. Gruzinskij - "Maslenica"

Na stołach królują bliny - tradycyjne danie kuchni rosyjskiej, ukraińskiej i białoruskiej, spożywane podczas Maslenicy. Współcześnie również w innych porach roku, bez kontekstu religijnego
Bliny w rosyjskiej kulturze mają swoje symboliczne znaczenie. Podaje się je matkom po porodzie i na stypach. W Rosji istniał również zwyczaj wystawiania na parapety blinów dla pielgrzymów i biednych ludzi.
Bliny to drożdżowe naleśniki z ciasta z mąki gryczano-pszennej lub gryczano-żytniej. Istnieje wiele domowych receptur przyrządzania ciasta na bliny, z różnych rodzajów mąki, z dodatkiem kasz lub kefiru.
Podawane są na wiele sposobów, od prostych – bez dodatków lub z gotowaną rybą, po eleganckie – ze śmietaną lub roztopionym masłem, kawałkami łososia, wędzonego jesiotra, solonym i marynowanym śledziem, rybnymi sałatkami, marynowanymi grzybami, kawiorem, tartym serem, krojonym jajkiem, rybnymi pastami i sosami. 

Bliny można też podawać na słodko, z konfiturami. Warunkiem podstawowym jest, aby w momencie podania były ciepłe i wilgotne, gdyż szybko tężeją i stają się kruche.