Luteranski kościół katedralny św. Piotra i Pawła w Moskwie

Jutro (25 października), rosyjscy luteranie otrzymają  z okazji 500-lecia Reformacji niecodzienny prezent – władze Federacji Rosyjskiej w obecności prezydentów Rosji i Niemiec przekażą formalnie Ewangelicko-Luterańskiemu Kościołowi Rosji  - moskiewski katedralny kościół (sobór) Świętych Piotra i Pawła.

Siedem lat temu, 30 listopada 2008r  odbyła się uroczystość poświęcenia katedry Św. Piotra i Pawła w Moskwie. Nabożeństwo połączone było z obchodami 440-lecia pojawienia się luteranizmu na ziemiach rosyjskich. W uroczystościach udział wziął zwierzchnik  Kościoła Ewangelicko Augsburskiego w RP -  ks. bp Janusz Jagucki,  jako jedyny zagraniczny biskup, biorący w nich udział.

Historia parafii Św. Piotra i Pawła w Moskwie jest dosyć skomplikowana.

Pierwsi luteranie pojawili się w Moskwie jeszcze za panowania wielkiego księcia Wasyla Iwanowicza  i Iwana Groźniego.

W roku 1559 powstała parafia św. Michała Archanioła w Moskwie. Początkiem 1576 r. wybudowano drewniany kościół, który był drugim luterańskim kościołem w mieście. W 1626r. parafia św. Michała podzieliła się i utworzono odrębny zbór św. Piotra i Pawła, z nowym kościołem w centrum Moskwy. 
Niestety, w 1652 r. prawosławny patriarcha, wydał edykt, na mocy którego chrześcijanie nie należący do Kościoła prawosławnego zostali przesiedleni do miejscowości Jauzskaja Słoboda, a kościół zburzono.

Jednak miejscowi luteranie nie zrezygnowali i wybudowali nowy kościół w roku 1670. Natomiast w roku 1695 za czasów panowania cara Piotra I Wielkiego oddano do użytku nowy, tym razem murowany kościół.

W 1817 r. zezwolono luterańskiej parafii zakupić posiadłość w pobliży ulicy Pokrowka. W czerwcu następnego roku przystąpiono do rozbudowy nabytego majątku i przekształcenia go na kościół. Projekt został ufundowany przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III i wspierany przez cara Aleksandra I. Nowy kościół oddano do użytku 18 sierpnia 1819 r.

W połowie XIX stulecia, kiedy liczba parafian przekroczyła 6.tys. członków, podjęto decyzję o rozbudowie kościoła, opartego na projekcie A. Meinhardta. Pracę zakończono w styczniu 1862 r. Rok później, zostały zawieszone dzwony, ofiarowane przez cesarza Wilhelma I. Kościół służył nie tylko parafianom, ale także i lokalnej społeczności dzięki regularnym koncertom organowym. W 1843 r. koncertował w luterańskim kościele Franciszek Liszt.

We wczesnych latach XX wieku parafia Św. Piotra i Pawła liczyła ok. 17 tys. członków. Z tego względu postanowiono wybudować nowy kościół. Budowę rozpoczęto w 1903 r. Już po dwóch latach 18 grudnia 1905 r., nowo wybudowany luterański kościół został oddany do użytku jako kościół katedralny diecezji moskiewskiej. 
W roku 1924 parafia otrzymała status kościoła katedralnego Ewangelicko-Luterańskiego Kościoła w ZSRR.

Sytuacja Kościoła uległa całkowitej zmianie po 1930 r.. W listopadzie 1936r. miejscowy duszpasterz, ks. Alexander Streck, wraz z członkami Kolegium kościelnego, zostali aresztowani, wydano także zakaz odprawiania nabożeństw. W 1937 r. w katedrze utworzono kino „Arctica” , natomiast w następnych latach przekształcono katedrę w studio filmowe „Diafilm”, doszczętnie niszcząc wnętrze świątyni. 
W 1957 r., tuż przed rozpoczęciem Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów usunięto zwieńczenie wieży katedry. Do dnia dzisiejszego wieża nie została odbudowana.

Nowy rozdział w życiu parafii rozpoczął się w latach 1990-1991. 
W maju 1991 r. z inicjatywy miejscowych luteran zarejestrowano parafię w Departamencie Sprawiedliwości przy Radzie Miasta w Moskwie. Kolegium parafialne, któremu przewodniczył Sergiej Łaktionow, zwróciło się z prośbą do zarządu studia filmowego, który był w posiadaniu całego kompleksu katedralnego, aby udostępnić parafii miejsce na nabożeństwa. Prośba została przyjęta.

4 września 1991 r. bp Kalnins i ks. Stefan Reder poprowadzili po długiej przerwie pierwsze nabożeństwo w katedrze. Od tej pory nabożeństwa są odprawiane regularnie każdej niedzieli, a w 1992 r.  zbór otrzymał stałego duszpasterza w osobie ks. Gunnara von Schlippe. W czerwcu 1992 r., na mocy decyzji wydanej przez rosyjski rząd, katedra została przekazana luterańskiej parafii.

Jednak pojawiły się dalsze problemy. Przede wszystkim wynikały one z opuszczenia budynku przez studio filmowe, który w czasie swojego pobytu w katedrze w całości zmieniło jego wygląd. Dzięki funduszom ofiarowanym przez miejscowych parafian, jak również pomocy napływającej od współwyznawców z Europy, pod koniec 1997 r. rozpoczęto rekonstrukcję prezbiterium, w którym odbywały się nabożeństwa do roku 2004.

Niestety, ze względu na brak wystarczających środków, przywrócenie oryginalnego wyglądu katedry było wówczas niemożliwe. Po intensywnych wysiłkach, zdołano pozyskać ofiarodawców, zarówno indywidualnych jak i instytucjonalnych. Dzięki uzyskanym środkom przystąpiono do kapitalnego odrestaurowania katedry. Wielu parafian nie wierzyło, że uda się przywrócić katedrę do pierwotnego stanu. 
Tymczasem stopniowo w latach 2004-2008 r. zdołano zrekonstruować pokrycie dachowe, ściany, kolumny, wstawiono okna witrażowe w prezbiterium, zainstalowano organy, podłogowe ogrzewanie, system wentylacji.

W 2005 r. biskup Siegfried Springer rekonsekrował ołtarz.

Obecnie kościół pełni funkcje sakralne dla moskiewskich luteranów, przy czym słynie z organizacji ciekawych koncertów muzycznych.