Marks w oparach absurdu

W średniej wielkości państwie Unii Europejskiej, na progu XXI wieku państwo cenzuruje debaty naukowe prowadzone przez uczelnie i prowadzi prokuratorskie dochodzenia dot. treści na nich poruszanych.  
Z powodu Karola Marksa [1].

Początek filmu FS opartego na kanwie powieści Orwella lub Kafki? Niestety nie, to realne zdarzenie z Polski.

POLICJA SZUKA KOMUNIZMU

Na ogólnopolską konferencję naukową, zorganizowaną przez Instytut Filozofii Uniwersytetu Szczecińskiego oraz wychodzący od 25 lat na szczecińskiej uczelni periodyk uniwersytecki „Nowa Krytyka”, z okazji z 200. rocznicy urodzin wybitego niemieckiego socjologa i filozofa - Karola Marksa - odbywającą się w uczelnianym ośrodku konferencyjnym w Pobierowie[2] - na polecenie Prokuratury Rejonowej Szczecin-Zachód wkroczyła policja z pobliskiego Rewala. Bez zgody władz uczelni, co reguluje ustawa „Prawo o szkolnictwie wyższym”, ale za to z prokuratorskim nakazem sprawdzenia czy naukowcy nie propagują idei komunizmu. Potwierdził to zdarzenie oficer prasowy gryfickiej policji - Zbigniew Frąckiewicz.

Zgodnie w obowiązującym w Polsce prawem, uniwersytet jest uczelnią autonomiczną i policjanci, wchodząc na jej teren, powinni mieć zgodę władz uczelni. Nie mieli.

Pomnik Marska i Engelsa w Perlinie, obecnie

W konferencji brało udział kilkadziesiąt osób z całej Polski, studenci, wykładowcy akademiccy, w tym pięciu profesorów.

Lokalne media na początku lipca poinformowały, że prof. Edward Włodarczyk, rektor Uniwersytetu Szczecińskiego, otrzymał od prokuratora okręgowego w Szczecinie wyjaśnienie okoliczności interwencji policji podczas konferencji naukowej z cyklu „Filozoficzne źródła nowoczesnej Europy” zorganizowanej w maju pod hasłem „Karol Marks 1818-2018” i poświęconej myśli politycznej niemieckiego uczonego. Treść listu do rektora na razie jednak nie jest jawna. 
Prof. Włodarczyk, po incydencie w Pobierowie skierował pismo do „odpowiednich służb” z prośbą o wyjaśnienie zakłócenia przez policjantów ogólnopolskiej konferencji naukowej. List z prokuratury jest efektem tej prośby.

PROKURATURA TEŻ SZUKA, LEGALNIE

Szczecińska prokuratura twierdzi, że działanie policji było legalne, bo otrzymała pisemne zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa polegającego na propagowaniu faszystowskiego lub innego totalitarnego ustroju państwa lub nawoływaniu do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych, albo ze względu na bezwyznaniowość (za popełnienie tego przestępstwa grożą nawet 2 lata więzienia). „Celem działania prokuratury było zweryfikowanie tego doniesienia i ustalenie, czy rzeczywiście zaistniało uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa, na jakie wskazano” napisano w  stanowisku prokuratury w tej sprawie. „Każde zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa podlega sprawdzeniu i procesowej ocenie”.

Prokuratorzy prowadzą oficjalne dochodzenie w tej sprawie, wymiana korespondencji między uczelnią a publicznym oskarżycielem jest elementem tego śledztwa! Mimo że ostatnia nowelizacja ustawy o IPN dot. kar za działalność antynarodową ma nie dotyczyć badań naukowych.

ŚWIAT NAUKI W OSŁUPIENIU

Wydarzenia w Pobierowie wywołały ogromne oburzenie środowiska akademickiego w całej Polsce. Rektorzy szkół wyższych wystosowali w tej sprawie list do premiera Mateusza Morawieckiego, w którym zaprotestowali przeciwko „naruszaniu autonomii uczelni i swobody działalności naukowej”.  
To bulwersujące zdarzenie, naruszające elementarną wolność nauki i jej badań, poza społecznością akademicką  mało zainteresowało opozycyjne partie polityczne i ugrupowania społeczne. Nie dostrzegły problemu.

Joachim Brudziński (PiS), minister spraw wewnętrznych i administracji, nb. wywodzący się ze Szczecina, przeprosił już rektora i organizatorów za pojawienie się funkcjonariuszy na konferencji.

PYTANIA BEZ ODPOWIEDZI

Chemitz (Niemcy) - popiersie Marksa (obecnie)

Czy szczecińscy prokuratorzy wykażą się większą wiedzą filozoficzno-historyczną od naukowców i skierują sprawę do sądu, realizując wytyczne polskiej Wielkiej Inkwizycji Politycznej, jaką jest IPN - wykaże prowadzone śledztwo.

Wszystko jest możliwe, bowiem funkcjonariuszy aparatu państwowego obecnej władzy, tak jak i jej polityczne zaplecze (PiS), cechuje bardzo niski poziom wiedzy i reagowanie na zjawiska społeczne wg narzuconej matrycy zestawu sloganów i dogmatów politycznych. Z racjonalnym myśleniem i znajomością prawa, a przede wszystkim zapisów konstytucyjnych - mają wyraźne kłopoty.

Incydent w Pobierowie jest poważnym ostrzeżeniem przed zawłaszczaniem przez PiS kolejnych przestrzeni wolności i narzucaniem siłą irracjonalnych poglądów ideologicznych na zasadzie obowiązującego dogmatu.

O notorycznym łamaniu Konstytucji RP, już nie wspominam.

***

Oświadczenie prof. Jerzego Kochana w sprawie naruszania wolności badań naukowych

Jako organizator konferencji naukowej „Karol Marks 1818-2018” i redaktor naczelny czasopisma naukowego „Nowa Krytyka” pragnę stwierdzić, że wizyta funkcjonariuszy policji na konferencji oraz ich oświadczenie, że mają za zadanie stwierdzić, czy obrady konferencji nie są sprzeczne z polskim prawem i konstytucją, a także z tzw. ustawą o IPN, same w sobie są już łamaniem prawa i Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Próba oceny treści merytorycznej konferencji naukowej przez policję i jej bezpośrednia ingerencja w jej przebieg, wywołują we mnie głęboki smutek. Ani uniwersytetom, ani samej nauce asysta policji nie sprzyja, a swoboda prowadzenia badań i sporów naukowych to jeden z cywilizacyjnych fundamentów, tak demokratycznej Polski, jak i całej demokratycznej Europy oraz świata.

To dobrze, że działający z polecenia prokuratury policjanci – po stanowczym stwierdzeniu przeze mnie, że badania naukowe są konstytucyjnie wolne i w związku z tym nie mogą być „sprawdzane” przez uzbrojone służby mundurowe, a my, jako naukowcy, możemy badać to, co uważamy za warte badania – zgodzili się ze mną i po uprzednim wylegitymowaniu mnie opuścili teren uniwersyteckiego ośrodka.

Jest jednak dla mnie sprawą oczywistą, że o tych prostych regulacjach prawnych wiedzą nie tylko policjanci, lecz wie o nich także sama polska prokuratura.

Nasza konferencja stanowi przy tym kolejną edycję trwającego już od 2010 roku cyklu konferencji naukowych, który od lat przyciąga naukowców z całej Polski. W Pobierowie obecni byli profesorowie, doktorzy, doktoranci i studenci z ośrodków naukowych całej Polski: od Uniwersytetu Warszawskiego po Uniwersytet im Adama Mickiewicza w Poznaniu czy Uniwersytet Szczeciński.

Interwencja policji to dla nas ogromny szok. Czujemy, że zagrożone są w tej chwili nie tylko nasze prawa dotyczące działalności naukowej, ale także elementarne wręcz swobody obywatelskie. Działanie służb mundurowych odbieramy, jako próbę zastraszenia środowiska naukowego i próbę uwikłania nas w porządek polityczny, który stoi w całkowitej sprzeczności z wartościami takimi, jak wolność słowa czy swoboda uprawiania pracy naukowej.

To zapowiedź świata pod dyktaturą, która manifestacyjnie i bez żadnego strachu posługuje się policją w celu ingerencji w naukę czy kulturę.

Należy zadać pytanie, na jakim szczeblu zapadają te godzące w suwerenność akademii decyzje i komu lub czemu mają one służyć.

Z perspektywy interesu narodowego i pozycji naszego kraju w nowoczesnym świecie, nie ulega wątpliwości, że tego typu politycznie motywowane interwencje tylko oddalają nas od ścieżki cywilizacyjnego postępu.

Mam głęboką nadzieję, że wiele osób rozumie i podziela moje poglądy. Apeluję, więc do wszystkich o wsparcie i obywatelską aktywność na rzecz obrony wolności nauki.

Nie przestraszymy się ani tego rodzaju nacisków, ani represji. Wspólnie będziemy bronić wolności badań naukowych, wolności słowa i samego uniwersytetu, jako miejsca poszukiwania prawdy, piękna i sprawiedliwości.

dr hab. Jerzy Kochan, prof. US

Organizator konferencji „Karol Marks 1818-2018”
Redaktor naczelny czasopisma naukowego „Nowa Krytyka”

---

[1] Karl Marx (Karol Marks), ur. 5 V 1818, w Trewirze (Niemcy), zm. 14 III 1883, w Londynie (Wielka Brytania), niemiecki filozof, socjolog, ekonomista, historyk, dziennikarz i działacz rewolucyjny. Twórca socjalizmu naukowego, współzałożyciel I Międzynarodówki.

Pochodził z zasymilowanej rodziny żydowskiej o poglądach liberalnych. Studiował prawo, a następnie filozofię na uniwersytetach w Bonn i Berlinie, gdzie wszedł w środowisko tzw. młodoheglistów. W 1841 uzyskał doktorat z filozofii na uniwersytecie w Jenie na podstawie pracy o filozofii przyrody Demokryta i Epikura; następnie podjął pracę w piśmie „Rheinische Zeitung”. Gdy wydawanie pisma zostało zakazane, wyjechał z Niemiec, i poza krótkim pobytem 1848–49, zakończonym aresztowaniem i wydaleniem z kraju, nigdy już do nich nie wrócił. Mieszkał w Paryżu, Brukseli, a w końcu w Londynie, gdzie osiadł na stałe i zmarł.

Marks był jednym z najbardziej wpływowych i kontrowersyjnych myślicieli ostatnich stuleci. Po części spory brały się z faktu, iż niektóre jego prace opublikowano dopiero w XX w. Przez długi czas podstawową wykładnią myśli Marksa była ta, jaką dał jej Engels, a więc bliska scjentyzmowi i ekonomizmowi. Później zwrócono uwagę na rolę wątków heglowskich, zwłaszcza we wczesnej jego twórczości. Według niektórych interpretacji komunizm był prawomocną, choć niekonieczną konsekwencją teorii Marksa, natomiast wg innych stanowił on oczywistą realizację jej antyliberalnego przesłania. Teorie Marksa mają nadal niemało zwolenników i w wersjach zmodyfikowanych stanowią trwały element części nurtów współczesnej humanistyki.

Pierwsze prace Marksa były związane z polemikami w środowisku młodoheglistów: Wstęp do krytyki Heglowskiej filozofii prawa (1843, wydane 1927, wydanie polskie 1960), W kwestii żydowskiej (1843, wydanie polskie 1896), Rękopisy ekonomiczno-filozoficzne z 1844 r. (wydane 1932, wydanie polskie 1958), Święta rodzina (1845, wspólnie z F. Engelsem, wydanie polskie 1957), Ideologia niemiecka (1845–46, wspólnie z Engelsem, wydane 1932, wydanie polskie 1961). Krytykował w nich koncepcje, które w ideach religijnych czy filozoficznych upatrywały moc sprawczą historii i zmian społecznych.

Źródło zmian tkwiło według Marksa w procesach ekonomicznych, które w wyniku złożonych oddziaływań miały z czasem doprowadzić do wszechstronnej emancypacji człowieka.

W późniejszym okresie coraz więcej miejsca poświęcał problematyce ekonomicznej: Nędza filozofii (1847, wydanie polskie 1886, wydanie współczesne 1949), Manifest komunistyczny (1848, wspólnie z Engelsem, wydanie polskie 1883, wydanie współczesne 1983), Zarys krytyki ekonomii politycznej (1857–59, wydane 1939, wydanie polskie 1986), Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej (1859, wydanie polskie 1889), Kapitał (t. 1 1867, wydanie polskie 1884; t. 2–3 wydane z rękopisu przez Engelsa 1885–94, wydanie polskie 1955, 1957–59), Krytyka programu gotajskiego (1875, wydanie polskie 1949, wydanie 2 1975).

Marks publikował także prace o charakterze politycznym i społecznym: Walki klasowe we Francji 1848–50 (1850, wydanie polskie 1906, wydanie współczesne 1979), 18 brumaire’a Ludwika Bonaparte (1852, wydanie polskie 1889, wydanie współczesne 1980).

[2] Pobierowo - nadmorska, wczasowo-rybacka miejscowość nadmorska, w gminie Rewal, powiat Gryfice.