Piechotą do Rosji: O kaliningradzkim porcie i nie tylko

TRANSPORT i GOSPODARKA MORSKA

MORSKIE PORTY 

ROSJA / OBWÓD KALININGRADZKI

 Elena I. Diatłowa

Przygraniczną eksklawę rosyjską, jaką jest Obwód Kaliningradzki charakteryzuje drugi, co do wielkości rosyjski port nadbałtycki – Kaliningrad i wspierający go Bałtijsk. Dla polskiego sąsiada, który tuż obok posiada dwa duże porty morskie: Gdynię i Gdańsk oraz port zalewowy w Elblągu, istotne są kierunki rozwoju rosyjskich portów i odpowiedź na pytanie, na ile one będą konkurencyjne i na ile można z nimi korzystnie współpracować. Do niedawna port w Elblągu osiągał wysoce zadawalające obroty portowe dzięki wymianie handlowej z rejonem kaliningradzkim. Niewątpliwie, dla Polski będzie miała duże także znaczenie przebudowa małego portu rybackiego w miejscowości Pionierskij i przystosowanie go do obsługi promów, statków typu ro-ro oraz dużych statków wycieczkowych, tzw. cruisów.
Ale dla mieszkańców obwodu nie tylko transport morski ma istotne znaczenie.
O infrastrukturze transportowej, a w szczególności portów morskich, Obwodu Kaliningradzkiego i jej tendencjach rozwojowych z Eleną Iwanowną Diatłową, p/o  ministra rozwoju infrastruktury Obwodu Kaliningradzkiego rozmawia red. Zofia Bąbczyńska-Jelonek.

***

Pani Minister, najważniejszą w Obwodzie inwestycją infrastrukturalną dla transportu morskiego jest budowa międzynarodowego terminalu morskiego, zdolnego przyjmować statki pasażerskie (cruise) i towarowe, typu ro-ro, w porcie Pionierskij. Jest to projekt inwestycyjny przyjęty w programie federalnym „Rozwój systemu transportowego Rosji w latach 2010-2020” zatwierdzonym przez prezydenta Putina.
W sprawozdaniu podsumowującym 2015r., jest podane że projekt terminala opracowuje FSUE „Rosmorport”, natomiast rząd zlecił prace projektowe dot. dróg dojazdowych i podjazdów. Jak wygląda obecnie zaawansowanie prac związanych z budową tego terminalu? 
- Tak, to prawda, obecnie kończymy etap przygotowawczy dla tej inwestycji.  Rząd Federacji Rosyjskiej podjął decyzję o rozszerzeniu granic portu morskiego Kaliningrad i włączenie do niego istniejące grunty i planowane obszary zalądowionia w miejscowości Pionierskij, przeznaczone pod budowę międzynarodowego, morskiego terminalu, przyjmującego cruisy i statki towarowe typu ro-ro. Pod koniec roku grudnia ubiegłego roku pozytywnie zakończyła się państwowa ocena dokumentacji projektowej dot. rozbudowy infrastruktury portowej w Kaliningradzie. Dokumentacja projektowo-kosztorysowa dla tego terminala została zatwierdzona zarządzeniem Rosmorreczfłota niedawno, w lutym. 
Między rządem Obwodu Kaliningradzkiego a FGUP Rosmorport (administratorem portów morskich w Rosji – przyp. red.), zawarto bilateralne porozumienie w sprawie współpracy przy projektowaniu obiektów infrastrukturalnych, zgodnie z przyjętym projektem budowy terminalu. Zgodnie z nim, rząd kaliningradzki odpowiada za system wodno-kanalizacyjny, system zasilania gazem i drogę dojazdową do terminalu. Na mocy tej umowy rząd kaliningradzki podjął stosowne działania.

Ostatnie wypadki na lotnisku Chrabrowo wykazały, że sprawny transport pasażerski wewnątrzkrajowy, tj. łączący eksklawę z resztą Federacji Rosyjskiej jest sprawą szalenie istotną. Ze wspomnianego raportu wynika, że jest to też jedna z ważnych inwestycji transportowych w Obwodzie, budowanych z myślą o Mistrzostwach Świata w Półce Nożnej w 2018r. Czy inwestorzy zdołają zakończyć budowę terminalu przed piłkarskimi rozgrywkami w Kaliningradzie? 
- W projekcie przebudowy lotniska Chrabrowo przewidziana jest budowa nowych obiektów infrastruktury i modernizacja już istniejących. Powinno to znacznie poprawić obsługę pasażerów i jakość świadczonych usług. Po zakończeniu modernizacji, całkowita powierzchnia terminala pasażerskiego zostanie powiększona dwukrotnie. Przepustowość jego będzie wynosiła 1250 pasażerów na godzinę, obecnie wynosi 800 pasażerów na godzinę. Poprawi się też obsługa pasażerów przy odprawach, zwiększy się ilość stanowisk odpraw z 6 do 16-tu, a także liczba punktów kontroli pasażerów z 5 do 7, punktów odpraw paszportowych z 18 do 22 oraz taśmociągów na bagaże, tzw. karuzeli, z jednej do trzech.  Oczekuje się, że rozbudowa i modernizacja terminalu na lotnisku Chrabrowo zakończy się do końca 1 kwartału  przyszłego roku.

W raporcie przeczytałam, że budowa międzynarodowego terminalu portowego w Pionierskij, w warunkach zachodnich sankcji wobec Rosji jest warunkiem niezbędnym do bezpiecznego funkcjonowania gospodarki Obwodu i potrzeb transportowych ludności. Co jeszcze należy zrobić zdaniem Pani Minister w transporcie morsko-lądowym, by tą sytuację zmienić? Czy są planowane inne inwestycje w portach morskich obwodu? 
- Transportowe potrzeby kaliningradczan nie ograniczają się tylko do morskiego, czy lądowego transportu. W celu zapewnienia prawidłowej dostępności, musimy rozwiązać wiele złożonych problemów. A więc: rozwój usług promowych między obwodem a głównym terytorium Federacji Rosyjskiej; organizacja służb kolejowych dla ruchu pasażerskiego pociągami dużych prędkości w kierunku Kaliningradu.  Musimy zwiększyć, przyjęte w 2011r., finansowanie programu (dotowanie) lotniczego transportu pasażerskiego z Kaliningradu do europejskiej części kraju i powrotem. Musimy też zwiększyć kilometraż dróg, spełniających wymagania przepisów dot. wydajności transportu. Do spraw dostępności transportowej naszego regionu musimy podchodzić kompleksowo.
Drugie pani pytanie – inwestycje w portach.  Na obszarze portu Kaliningrad pracują obecnie 33 firmy. Z czego 31 firmy, to podmioty prywatne o autonomicznej polityce gospodarczej, działających na podstawie perspektyw i możliwości finansowych.  

W morskim porcie Kaliningrad funkcjonują tylko dwie firmy państwowe. Pierwsza to FGUP „Kaliningradzki Port Rybacki”, Federalnej Agencji Rybołówstwa, która jest odpowiedzialna za wdrażanie w porcie ukierunkowanych federalnych programów i innych, adekwatnych w tym obszarze działalności.
Druga, to Kolejowy Terminal Promowy w Bałtijsku, którego operatorem jest Kaliningradzkie Biuro Północno-Zachodniego Oddziału FGUP „Rosmorportu”, pełnomocnego, w moim odczuciu, do realizacji federalnych celów i przyjętych projektów, związanych z funkcją terminala.

W 2015r, na linii Bałtijsk - Ust Ługa - Bałtijsk wszedł do eksploatacji prom „Petersburg”, przeznaczony do przewozów ładunków kolejowych między Kaliningradem a resztą Rosji. Na tej linii w 2015r. odnotowano wzrost obrotów ładunkowych o 12,5%, w stosunku do 2014 r. Czy ten progresywny trend został utrzymany w ub. roku? Jak w ogóle kształtuje się poziom i dynamika przeładunków w portach morskich Obwodu? 
- Linię Bałtyjsk –  Ust-Ługa – Bałtijsk  w 2015 r. obsługiwały trzy promy kolejowe: m/f „Ambał”, "m/f „Bałtijsk” i m/f „Petersburg”.  W ub. roku, 28 czerwca prom „Petersburg” został wycofany z tej linii i przekazany stoczni w Rydze, natomiast od 22 marca do 2 października ze względu na remont, został wycofany prom „Bałtijsk. Co spowodowało, że przez pół roku (6 miesięcy) na linii Bałtijsk - Ust-Ługa - Bałtijsk  pływał tylko jeden prom m/f „Ambał”, zamiast trzech. Odbiło się to na obrotach portu w, Bałtijsku, który w 2015 r. przeładował 1,8 mln ton (wzrost o 12% w stosunku do roku 2014), natomiast w 2016r. port odnotował 34% spadku obrotów do roku poprzedniego, do poziomu 1,2 mln t. ładunków.
Zgodnie z oficjalnymi danymi, prezentowanymi przez FGBU „AMP Morza Bałtyckiego”, wyniki przeładunków w porcie Kaliningrad w ciągu ostatnich pięciu lat przedstawiają się następująco:

Obroty towarowe portu Kaliningradzie (łącznie z Baltijskiem) w latach 2-11-2016
Rok	Tys. ton
2011	13.357,0
2012	12.719,5
2013	13.672,4
2014	13.892,0
2015	12.712,1
2016	11,700,1

Źródło: http://www.pasp.ru/port_kaliningrad

Problemem są zdolności przewozowe transportu morskiego na trasie Bałtijsk - Ust-Ługa, zwłaszcza regularnych połączeń promowych.  Wspomina o tym m.in. protokół Rady Bezpieczeństwa z 27.10.2015r. (A21-2309). W styczniu ub. roku na spotkaniu z udziałem wicepremiera D. N. Kozaka, omawiano propozycję federalnego ministerstwa transportu i OAO Koleje Rosyjskie (RDŻ) możliwości dofinansowania z budżetu federalnego Rosji budowy trzech nowych promów kolejowych dla tej linii żeglugowej. W lutym minionego roku rozmawiano na ten temat na posiedzeniu komisji rządowej ds. rozwoju społeczno-gospodarczego Obwodu, pod kierownictwem premiera Miedwiediewa. Przyjęto dwa ustalenia podczas tego spotkania, jedno dot. finansowania budowy promów od 2016 r., oraz drugie, dot. zbadania możliwości złożenia zamówień na budowę promów kolejowych w Bałtyckiej Stoczni „Jantar”. 
Czy te ustalenia zostały zrealizowane?  Jaka stocznia w ostateczności będzie budowała nowe promy dla tej linii żeglugowej i kiedy zostaną one oddane do eksploatacji? 
– Jak mówiłam wcześniej, z trzech promów na linii Bałtijsk-Ust-ługa-Bałtijsk, pracowały tylko dwa i jak jasno widać z danych statystycznych, ta ilość promów jest niedostateczna. I dla nas problem budowy nowego promu jest bardzo aktualny. Oczywiście, jesteśmy zainteresowani tym, by promy były budowane w stoczni „Jantar”.  Tu rodzi się pytanie, czy zdolności przerobowe stoczni pozwolą wybudować prom w terminie i należytą jakością. Obecnie, problem ten jest rozpatrywany na poziomie rządu federalnego, Gazpromu i innych zainteresowanych instytucji.  

Porty Kaliningrad i Bałtijsk, leżą niedalekiej odległości od polskich portów Gdyni i Gdańska. Jak, Pani zdaniem, sytuują się one w nadbałtyckiej sieci transportowej, są konkurencyjne czy uzupełniające się, zwłaszcza w obsłudze ładunku tranzytowego? 
Czy nie obawia się Pani konkurencji polskich portów na wschodnim wybrzeżu Bałtyku w obsłudze statków pasażerskich i promów, m.in. ze Szwecji, z pasażerami udającymi się na mecze piłkarskie do Kaliningradu? 
– Podstawą obrotów towarowych terminali przeładunkowych portu kaliningradzkiego jest rosyjski tranzyt potoków ładunkowych, nierywalizujący z portami w Gdyni i Gdańsku oraz promowa żegluga kabotażowa między Obwodem Kaliningradzkim a Federacją Rosyjską. Uważamy, że nie jesteśmy konkurentami ani dla Gdańska, ani dla Gdyni, lecz dobrosąsiedzkimi partnerami, jak w przypadku obsługi kontenerowych linii oceanicznych w Gdyni, którymi odbywa się dostawa akcesoriów i komponentów dla kaliningradzkich przedsiębiorstw.
Nie boimy się konkurencji polskich portów w obsłudze statków pasażerskich i promów, w tym ze Szwecji, z pasażerami udającymi się na mecze piłkarskie do Kaliningradu, ponieważ spodziewamy się, że znaczna cześć kibiców przyjedzie do Obwodu Kaliningradzkiego transportem drogowym, lotniczym lub kolejowym.  Istniejące moce portowe są w stanie zaspokoić potrzeby przewidzianych potoków pasażerskich.  

I ostatnie pytanie. Jak, zdaniem Pani Minister wyglądają obecnie perspektywy linii żeglugowej między Kaliningradem a Elblągiem?

- Połączenie żeglugowe między Kaliningradem a Elblągiem aktywnie się rozwija. Między strukturami portu Kaliningrad a strukturami portu Elbląg panują dobrosąsiedzkie stosunki, mające na celu dalszy rozwój żeglugi na akwenach Zalewu Kaliningradzkiego/Wiślanego.  Zakładają one wspólne uczestnictwo we współfinansowanych przez Unię Europejską i Federację Rosyjską projektach dot. współpracy trans granicznej, w ramach, których rozpatrywany jest projekt otwarcia linii pasażerskiej Bałtijsk – Elbląg. Bardziej szczegółowe informacje można uzyskać w kapitanacie Morskiego Portu Kaliningrad i u dyrektora portu w Elblągu.

Dziękuję za rozmowę.

 Kaliningrad, 22 lutego 2017r.