Odra w Bundestagu

 „Bezpośrednie zagrożenie dla naturalnego krajobrazu Odry poprzez planowane regulacje rzeczne” - to tytuł interpelacji w Bundestagu skierowanej na początku maja przez frakcję Bündnis 90 / Die Grünen (nr 19/18918). Posłowie Steffi Lemke, Claudia Müller, Lisa Badum, dr Bettina Hoffmann, Sylvia Kotting-Uhl, Oliver Krischer, dr Ingrid Nestle, dr Julia Verlinden, Gerhard Zickenheiner i inni, powołując się w interpelacji na obawy stowarzyszeń ekologicznych i administracje parków narodowych, uważają, że planowane przez Polską szeroko zakrojone inwestycje budowlane związane z pogłębieniem koryta rzeki i modernizację ostoi - mogą doprowadzić do zniszczenia chronionego obszaru przyrodniczego.

Ich zdaniem, Odra i jej brzegi, to nadal jeszcze w dużej mierze naturalny krajobraz, obecnie bardzo rzadko występujący w Niemczech. Wzdłuż rzeki znajdują się narodowe i krajobrazowe, rezerwaty przyrody oraz obszary Natura 2000.
Temu naturalnemu miejscu z wysoką różnorodność biologiczną oraz funkcji wodnych i filtrowania - grożą zniszczeniem polskie inwestycje regulacyjne na rzece.

Niemieccy deputowani powołują się przy tym na umowę zawartą między Rządem Republiki Federalnej Niemiec a Rządem Rzeczypospolitej Polskiej podpisaną w kwietniu 2015 r. w sprawie „wspólnej poprawy sytuacji na drogach wodnych na granicy polsko-niemieckiej (ochrona przeciwpowodziowa, odwodnienie i spedycja)”. Jak napisali w interpelacji, zapewnia ona zrównoważoną niemiecko-polską koncepcję kontroli regulacji nurtu rzeki granicznej, uzasadnioną naukowo przez Federalny Instytut Inżynierii Hydraulicznej (BAW).

Niemcy przypominają, że w trakcie postępowania w sprawie transgranicznych skutków środowiskowych związanych z planowanymi pracami modernizacyjnymi I i II etapu regulacji przeciwpowodziowych na Odrze, w styczniu tego roku odbyły się spotkanie ekspertów w ramach konsultacji międzyrządowych. Jest to zgodne bilateralnymi umowami, gwarantującymi dot. ochrony środowiska. Prawdopodobnie chodzi o III Posiedzenie Wspólnego Komitetu do spraw wdrożenia Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Federalnej Niemiec o wspólnej poprawie sytuacji na drogach wodnych na pograniczu polsko-niemieckim (ochrona przeciwpowodziowa, warunki przepływu i żeglugi), jakie miało miejsce 17 października ub. roku w ministerstwie gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele ministerstwa oraz Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie i Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Niemiecka administracja reprezentowana była przez Ministerstwo Transportu i Infrastruktury Cyfrowej, Generalną Dyrekcję Dróg Wodnych oraz Urząd Wodno-Żeglugowy w Eberswalde.

Na spotkaniu został omówiony stan zaawansowania poszczególnych zadań inwestycyjnych na Odrze granicznej wynikających z podpisanej w 2015 roku umowy. Uczestnicy zapoznali się także z informacją wspólnej grupy roboczej na bieżąco koordynującej prace na obydwu brzegach rzeki na poziomie regionalnym. Komitet zobowiązał grupę roboczą do przedstawienia wspólnego harmonogramu prac, który uwzględni konieczność jak najszybszego rozpoczęcia działań w najważniejszych miejscach limitujących przepływ wód i zdefiniowanych w umowie, jako priorytetowe.

Wiele miejsca podczas spotkania zostało poświęcone ocenom oddziaływania na środowisko. Strona polska przedstawiła kolejne etapy oceny oddziaływania na środowisko dla zadań modernizacyjnych na Odrze granicznej, natomiast strona niemiecka omówiła aktualny stan prac dotyczący strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla całej koncepcji regulacji rzeki modernizacji Odry granicznej. Strony uzgodniły, że będą ściśle współpracować i wspierać się wzajemnie w procesie obydwu ocen środowiskowych. Następne spotkanie grupy roboczej ds. bieżącej współpracy przy realizacji Umowy odbyło się w listopadzie ub., natomiast Wspólny Komitet na poziomie ministerstw spotka się w październiku 2020 r. w Niemczech.

Odra graniczna

 Skoordynowany raport na ten temat był, zdaniem niemieckich deputowanych, prezentowany w Szczecinie 17 stycznia br.

Tego dnia w siedzibie urzędu wojewódzkiego w Szczecinie odbyło się międzynarodowe spotkanie ekspertów polskich i niemieckich, zorganizowane  w ramach konsultacji transgranicznych: „Prace modernizacyjne na Odrze Granicznej,  realizowanych w zakresie Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisły”.  Dotyczyły one potencjalnego znaczącego oddziaływania transgranicznego inwestycji i środków redukowania  lub eliminowania tego oddziaływania. Celem konsultacji było omówienie zagadnień wskazanych przez stronę niemiecką związanych z inwestycją, które zdaniem strony niemieckiej wymagały wyjaśnień, m. in.: zagadnienia związane z modelowaniem hydrologicznym – podstawy i metodyka modelowania hydraulicznego, poprawność modelu, stopień oddziaływań hydrologicznych, zagadnienia związane z oddziaływaniem hydrologicznym i hydromorfologicznym na biologiczne elementy stanu wód w rozumieniu Ramowej Dyrektywy Wodnej w perspektywie długoterminowej, wpływ robót budowlanych i zmian w hydromorfologii na stan ekologiczny wód w perspektywie krótko i długoterminowej, zagadnienia związane z oddziaływaniem na ekosystemy zależne od wód w tym obszary Natura 2000 po stronie niemieckiej.

Strona polska jest obecnie w trakcie uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach – jednym z elementów postępowania w tej sprawie jest postępowanie w sprawie oceny transgranicznego oddziaływania na środowisko. Kolejnym krokiem postępowania będzie uzgodnienie ze stroną niemiecką protokołu ze spotkania międzyrządowego, a następnie wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przez RDOŚ w Szczecinie.

Odra graniczna

Niemieckich deputowanych interesuje wiele spraw dot. Odry granicznej. Skierowali oni 11 szczegółowych pytań do rządu niemieckiego. Rząd federalny jest pytany, które projekty związane z regulacją Odry są obecnie planowane w obszarach ochrony przeciwpowodziowej, odwadniania i warunków transportu wymienionych w umowie. Posłowie chcą również wiedzieć, na których kilometrach rzecznych, zgodnie z wolą rządu federalnego lub wolą polskiego rządu, należy ustalić żeglowność Odry i dla jakiego rodzaju statków.

Przypominają też w tych pytaniach, że eksperci „rozważali możliwości podnoszenia się poziomu wody przepływu, zwłaszcza przy szczególnie wrażliwym miejscu - grobli ”, co grozi powodziami. W związku z tym oczekują stanowiska w tej sprawie od ministerstwa rozwoju obszarów wiejskich, środowiska i rolnictwa Brandenburgii, które, jako najwyższy organ ochrony przeciwpowodziowej w landzie, kontroluje około 70 procent wszystkich obszarów ryzyka powodziowego wzdłuż całej granicy. Chcą też wiedzieć, jak rząd ocenia efekt podniesienia poziomu wody w Odrze na skutek zmian klimatycznych i w związku z tym - wzrostu poziomu Morza Bałtyckiego.

Deputowani dopytują się też, czy rząd federalny wie, kiedy i gdzie nie powiodły się akcje lodołamania z powodu płycizny rzeki i ograniczeń w żegludze.

Oczekują też informacji, jakie gatunki ptactwa, ryb i zwierząt są zagrożone polskimi inwestycjami na rzece lub zostaną z ich efekcie zniszczone. Obawiają się także o ekosystem Odry i pytają rząd federalny czy jego stan się pogarsza, zwłaszcza w okolicy niemieckiego parku narodowego „Dolnej Błotnistej Doliny” („Unteres Odertal“) i jakie działania ochronne podejmie w tej sprawie.

Niewątpliwie, rząd federalny będzie musiał skonsultować swoje odpowiedzi ze stanowiskiem polskim w wielu kwestiach. Na razie jeszcze nie udzielił odpowiedzi dociekliwym deputowanym Bundestagu.