Od 30 lat na polsko-niemieckim pograniczu

Trzy dekady temu, 9 listopada 1989 r. zburzony został mur berliński, symbol „żelaznej kurtyny” i podziału Niemiec na dwie części. Bez tego wydarzenia, jak i bez porozumień Okrągłego Stołu oraz transformacji ustrojowej w Polsce, nie rozpoczęłyby się przemiany, które zmieniły polsko-niemieckie pogranicze na Pomorzu Zachodnim. Dziś, jest to miejsce współpracy i szukania wspólnych pomysłów na rozwój po obu stronach Odry. Rozwijanie wspólnych połączeń kolejowych, wprowadzanie języka sąsiada do szkół i administracji, większa integracja nastawiona na rozwój gospodarczy.
Dziś polscy i niemieccy samorządowcy właśnie tak spoglądają na perspektywy i możliwości współpracy Polaków i Niemców. By myśleć o wspólnych projektach,  trzeba było przejść bardzo długą drogę, której nie ułatwiała bardzo trudna i dramatyczna polsko-niemiecka historia.

MARZENIE O DOBRYM SĄSIEDZTWIE

Kilka miesięcy temu, na przejściu granicznym Kołbaskowo-Pomellen podczas świętowania (1 maja) 15 rocznicy wstąpienia Polski do UE marszałek województwa  zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz przypominał: „Na ruinach II Wojny Światowej, na traumach setek wojen, które przez wieki przechodziły przez Europę, dziś budujemy wspólny dom - Europę. Dom, zbudowany na marzeniu o życiu wspólnym w pokoju, dom zbudowany na takich wartościach jak poszanowanie godności ludzkiej, demokracji, równości, praworządności i solidarności”. Upadek muru berlińskiego był symbolicznym momentem, gdy można było zacząć myśleć o współpracy.
Pierwszym krokiem było podpisanie 18 marca 1991 r. Wspólnego Oświadczenia przez wojewodów szczecińskiego, koszalińskiego i pilskiego oraz premiera Meklemburgii-Pomorza Przedniego
Droga do wspólnych przedsięwzięć otworzyła się dwa miesiące  później - 17 czerwca 1991r. w Bonn został podpisany "Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy.
Nawiązano pierwsze kontakty, a zdobywanie zaufania rozpoczęto poprzez wzajemne
prezentacje. Pierwsza prezentacja, wówczas jeszcze  Województwa Szczecińskiego
w Meklemburgii-Pomorzu Przednim, odbyła się w 1998 r
Po kilkunastu latach współpracy, ludzie z pogranicza Polski i Niemiec znają się już na tyle dobrze, że nie ma potrzeby przekonywania do siebie. Obydwa kraje są członkami Unii Europejskiej a transgraniczne regiony współpracują w ramach inicjatywy "Partnerstwo Odry" Współpracy Regionalnej i Przygranicznej. Współpraca koncentruje się na realizowaniu projektów współpracy Interreg i budowaniu wspólnej strategii pogranicza.
Dzięki porozumieniom o współpracy województwa zachodniopomorskiego z Meklemburgią - Pomorzem Przednim (18 czerwca 2000 r.) oraz Brandenburgią (7 grudnia 2001 r.) zaczęto podejmować działania społeczne, kulturalne, gospodarcze, samorządowe i polityczne, które m.in. pomagają rozwijać małe i średnie przedsiębiorstwa, promują turystykę  i ochronę zabytków. Na znaczeniu zyskuje współpraca gospodarcza, transportowa, czy obejmująca naukę oraz oświatę i sprawy młodzieży.

WSPÓLNE PROJEKTY TRANSGRANICZNE ZMIENIAJĄ POGRANICZE

Na dynamikę współpracy polsko-niemieckiej na pograniczu wpłynęło radykalnie wejście Polski do Unii Europejskiej. Dało ono szereg możliwości dla działań współfinansowanych i koordynowanych przez Unię. Jedną z takich inicjatyw, której celem jest zrównoważony rozwój na pograniczu jest Program Interreg. Już w latach 2007-13 udało się zrealizować 69 projektów inwestycyjnych, których wartość przekroczyła 144 mln euro.
Najbardziej widoczne są oczywiście te infrastrukturalne, jak modernizacja mostu Gryfino - Mescherin, ale nie brakuje również takich, które ratują życie.
Efektami rozpoczętego w 2012 r. wspólnego projektu medycznego Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego i Uniwersytetu Medycznego w Greifswaldzie było kilkadziesiąt uratowanych noworodków i przebadanie 37 tys. maluchów z Polski oraz blisko 29 tys. dzieci z Niemiec. Pomorze Zachodnie było pierwszym regionem w Polsce, gdzie rozpoczęto badania przesiewowe pod kątem wrodzonego przerostu nadnerczy - bardzo ciężkiego zaburzenia genetycznego. Z kolei Meklemburgia - Pomorze-Przednie była pierwszym landem w Niemczech, w którym rozpoczęto badania przesiewowe noworodków pod kątem mukowiscydozy. 
Ta współpraca jest kontynuowana w kolejnej edycji Programu Współpracy Interreg VA przewidzianego na lata 2014-2020. Tym razem wsparcie obejmie 120 tys. polskich i niemieckich noworodków, ich rodzin, oraz naukowców, pracowników szpitali, lekarzy, pielęgniarek, położnych a także studentów polskich i niemieckich uczelni medycznych. W ramach środków INTERREG VA 2014-2020 - zatwierdzonych jest obecnie 45 projektów wartych ponad 132 mln euro. Po obu stronach Odry współpracują instytucje kultury, w szkołach nauczany jest język sąsiada, a nowym symbolem współpracy może się stać dawny most kolejowy Siekierki - Neurüdnitz, który dzięki staraniom Zespołu Parkó
Krajobrazowych Województwa Zachodniopomorskiego oraz Gminy Barnim-Oderbruch zamieni się w ścieżką rowerową, platformę widokową i miejsce odpoczynku dla turystów.

OTWARTY KURS NA PRZYSZŁOŚĆ

Poprzez otwartość na innych, a nie w izolacji, można się rozwijać. Tą wizją podąża Pomorze Zachodnie, a kierunek nadany przez marszałka Olgierda Geblewicza, widać chociażby w przyjętej w tym roku Strategii Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2030. Wśród jej priorytetów jest konieczność większej integracji w ramach Euroregionu Pomerania i w obszarze Bałtyku.

W przyszłym roku minie już 25 lat od utworzenia przez przygraniczne samorządy  Euroregionu Pomerania. Niemcy i Polacy pracują obecnie nad aktualizacją jego strategii. Obie strony nie ukrywają, że współpraca musi być nastawiona na potrzeby mieszkańców. Dla Niemców, największe oczekiwania związane z rozwojem pogranicza wiążą się z inwestycjami w takie obszary, jak transport kolejowy i  drogowy, turystyka, ochrona środowiska, nauka i badania, język, kultura czy rynek pracy. 
Do wyzwań należy również poprawa współpracy w ramach strefy Schengen, czy to w kwestiach bezpieczeństwa i współdziałania Policji, czy ochrony zdrowia i korzystania ze szpitali oraz pogotowia ratunkowego, w tym tego lotniczego. 

Marszałek Geblewicz i premier Meklemburgii Pomorza Przedniego Manuela Schwesig.

Zdaniem marszałka Olgierda Geblewicza rozwój transgranicznego regionu metropolitalnego Szczecina powinien być oparty o wykorzystanie kapitału ludzkiego - blisko 1 mln mieszkańców Pomorza Zachodniego, Meklemburgii i Brandenburgii. W jego ocenie, może w tym pomóc stworzenie Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej, które pozwoliło by harmonizować współpracę i pozwoliło skuteczniej zdobywać unijne wsparcie.

„Gdy upadał mur berliński, nie potrafiliśmy przewidzieć w jakim kierunku poprowadzimy historię i czy zrobimy to odpowiedzialnie. Słowa zawarte w tytule Traktatu:  <<dobre sąsiedztwo i przyjazna współpraca>> najlepiej opisują stosunki w pasie przygranicznym, pokazują zmianę, której nikt nie mógł przewidzieć dwie dekady temu. Dobre sąsiedztwo budują ludzie i warto o tym pamiętać, myśląc o kolejnych latach współpracy i budowania dobrego miejsca do życia dla naszych dzieci”, uważa marszałek województw zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz.

Obecnie jedna trzecia szczecińskich uczniów uczy się języka niemieckiego. Również w Meklemburgii język polski staje się coraz popularniejszy.

30 lat po upadku muru berlińskiego, kluczowego znaczenie nabiera zdolność do tworzenia i przyswajania innowacji oraz współpracy naukowców po obu stronach granicy. Patrząc na przebytą już drogę, ten cel jest w zasięgu ambitnych partnerów.

Opr. na podst. inf.

 Biura Prasowego 

Urzędu Marszałkowskiego 

Województwa  Zachodniopomorskiego.