Relacje handlowe Hamburga z Rosją

Szefowie MSZ krajów członkowskich UE przedłużyli sankcje gospodarcze wobec Rosji do 31 stycznia 2016 roku, zatwierdzając odpowiednie poprawki do decyzji UE w sprawie sankcji sektorowych wobec Rosji - poinformowała dzisiaj Rada UE. Rosja zapowiedziała, że zastosuje zasadę wzajemności. Sytuacja ta niepokoi biznes niemiecki, który coraz częściej i coraz głośniej wyraża z tego powodu swoje niezadowolenie.

Klasycznym przykładem - jak wojna UE na sankcje z Rosją odbija się na niemieckiej gospodarce - jest Wolne i Hanzeatyckie Miasto Hamburg. - Sukces Hamburga, jako ośrodka gospodarczego jest ściśle związany z hamburskim portem, a zarazem solidną infrastrukturą transportową – uważa Olaf Scholz, burmistrz Hamburga. Sukces ten mogą jednak znacznie osłabić sankcje gospodarcze skierowane przeciwko Rosji.

Dla polskiego handlu zagranicznego Hamburg ma istotne znaczenie, chociaż historia relacji Hamburga z Polską ma długą i niełatwą historię. Hamburski port jest ważnym centrum logistycznym dla Europy Północnej i Środkowej, a Polska jest jednym w ważnych partnerów handlowych Hamburga i zajmuje obecnie czwarte miejsce pod względem przewozów kontenerów drogą morską. Obsługuje m.in. rosyjski handel zagraniczny.

Udział Rosji w handlu zagranicznym Hamburga w 2013r., w przypadku eksportu wyniósł 2% a importu 4,1%.  

Na ile nowe sankcje będą miały wpływ na zewnętrzne stosunki handlowe Hamburga i Rosji zależy od wielu różnych czynników.  

Największy udział w imporcie miał w 2013r. sprzęt transportowy (58,2%), do których należy także „produkcja statków powietrznych” (samolotów) i maszyny (11,3%) oraz  produkty koksownicze i naftowe (20,6%). W przypadku importu – wyroby koksownicze i naftowe stanowiły 74%, wyprzedzając metale – 9,9%. Sankcje nałożone na Rosję i dotyczące tego asortymentu mogą mieć znaczący wpływ na gospodarkę Hamburga, zarazem także na przeładunki portowe.

Żywność i pasze, obłożone sankcjami ze strony Rosji w ramach retorsji, miały w 2013 r. udział 5,5% w eksporcie[1]. Wskutek rosyjskiego zakazu - spadł eksport żywności z Hamburga. Od połowu 2014r. zaobserwowano również spadek polskiego eksportu produktów rolnych (o 2%), a zarazem spadek cen. W odniesieniu do pierwszego półrocza 2015 r. należy się liczyć z dalszym spadkiem o 6%. Dotyka to w szczególności handlu jabłkami. W 2013 r. wyekspediowano 1,2 mln t. jabłek o wartości 438,2 mln euro, w tym 60% do Rosji.  W pierwszym półroczu 2014 r. udział sera eksportowanego z Polski do Rosji wynosił 14% (103 tys. t.), także w tym sektorze Niemcy liczą się ze spadkiem eksportu[2].

Hamburski Instytut Gospodarki Światowej (HWWI)[3] zakłada, że sankcje gospodarcze skierowane przeciwko Rosji będą wywierać trwały i poważny wpływ, także na inne państwa bałtyckie, poza Niemcami. Państwa te z reguły prowadziły intensywny handel z Rosją. 

Kontenerowiec z Chin w Hamburgu

Hamburg jest przy tym, jak uważa HWWI, nie tylko dotknięty bezpośrednio sankcjami gospodarczymi, skierowanymi wobec Rosji i ich rosyjskimi retorsjami, odbijającymi się na niemieckim imporcie i eksporcie, ale także dotknięty reperkusjami dla hamburskiego portu.

Hamburski port, ze względu na przeładunki kontenerów z jednego rodzaju statków (duże kontenerowce oceaniczne, międzykontynentalne) na inny rodzaj statków (flota feederowa, dowozowa) jest ważnym punktem przeładunkowym dla rosyjskiego handlu zagranicznego. Ograniczenie rosyjskiego importu i eksportu na obszarze Unii Europejskiej, USA i Kanady, może w średniej perspektywie doprowadzić do odczuwalnego spadku obrotów portowych w Hamburgu, a przez to wpływać negatywnie na hamburską gospodarkę.

Obecnie nie jest jeszcze odczuwalny regres w morskich obrotach z Polską, która ma bardzo dobrą sieć połączeń i jest krajem tranzytowym dla transportu towarów do Rosji[4].

W handlu zagranicznym Hamburga z Polską ma bardzo duże znaczenie morski transport towarowy zwłaszcza feederowy (dowozowy). Ładunek z Hamburga do Polski dociera w ciągu 5-10 dni. Port w Hamburgu oferuje średnio ponad 140 cotygodniowych regularnych połączeń feederowych (flotą dowozową) do krajów nadbałtyckich, w tym 18 regularnych do Polski i 32 regularne do Rosji[5]. Polska jest czwartym partnerem portu w Hamburgu w transporcie drogą morską kontenerów - przed Chinami (2,9 mln TEU w 2014 r.), Rosją (662 tys. TEU w 2014r. i 720 tys. TEU w 2013 r.) i Singapurze (553 tys. TEU w 2014 r.).

Nie wiadomo jednak dokładnie na ile wystąpią efekty przekierowania w rosyjskim handlu zagranicznym za pośrednictwem państw trzecich, np. Białorusi czy Gruzji[6]. Nie wiadomo też jak dalece zmienią się korytarze logistyczne dla towarów rosyjskiego handlu zagranicznego i czy w ich przebiegu znajdzie się port w Hamburgu.

***

Żonglowanie UE sankcjami wobec Rosji jest wysoce niebezpieczną zabawą polityków, nie tyle dla samej Rosji, co dla podmiotów gospodarczych Zachodu, zwłaszcza Niemiec, które w sposób bezpośredni lub pośredni egzystowały na rosyjskim handlu zagranicznym.

---

[1] Statisches Bundesamt 2014a. “Ausshandel,Zusamemmenfassende Űbersichten für den Aussenhandel (Endgültige Ergebnisse)”,Fachserie7,Reihe 1,Wiesbaden.

[2] Germany Trade and Invest  (GTAI): “Exporte der polnischen Nahrungsmittelbranche sinken”,  patrz: http://www.gtai.de z 30 marca 2015r.

[3]M.-O. Teuber, J. Wedemeier, Ch.–B. Wilke, E. Yadegar: „Przewozy towarów między Hamburgiem i Polską – perspektywa rozwoju Unii Izb Łaby i Odry (KEO)”, wyd. Hamburgisches WeltWirtschafts Institut, Hamburg, 2015.

[4] K. Kloss, S.Landwehr; „Polen aut Hafenkapazitäten aus, Terminalbetreiber verzeichnen Containerwachstum, Hafen Hamburg profitiert vom Boom”, Deutsche Verkehrs – Zeitung (DVZ), Nr 80 z 7 października 2014r.

[5] Hafen Harburg Marketing : „Verkehrsanbindung Polens  an den Hafen Hamburg’, patrz: http://www.hafen-hamburg.de z 4 luty 2015 r.

[6] Ankieta WHHI przeprowadzona wśród izb handlowych, należących do Unii Izb Łaby i Odry (KEO). Patrz Aneks do M.-O. Teuber, J. Wedemeier, Ch.–B. Wilke, E. Yadegar: „Przewozy towarów między Hamburgiem i Polska – perspektywa rozwoju Unii Izb Łaby i Odry (KEO)”, wyd. Hamburgisches WeltWirtschafts Institut, Hamburg, 2015, str. 87 - 88.