Portowcy zajmują się Odrą

ŻEGLUGA ŚRÓDLĄDOWA
POLSKA, SZCZECIN

 Problematyka poprawy żeglowności na Odrze w Zarządzie Morskich Portów Szczecin i Świnoujście (ZMPSiŚ) pojawia się od lat. Portowcy uczestniczą nie tylko w seminariach i konferencjach, lecz patronują aktywnym badaniom dla potrzeb rządowego programu modernizacji Odrzańskiej Drogi Wodnej. 

 KONSULTACJE SPOŁECZNE

Pierwsze społeczne konsultacje dot. tego programu rozpoczęto we Wrocławiu, gdzie w Centrum Kongresowym Politechniki Wrocławskiej wiosną 2017r. odbyła się konferencja inaugurująca konsultacje programu modernizacji Odrzańskiej Drogi Wodnej: „Nowe szanse i wyzwania dla samorządów terytorialnych”. Głównym celem konferencji była prezentacja wyników modelowania Odry do IV klasy żeglowności – do ujścia Nysy Łużyckiej. Po raz pierwszy na mapach zostały przedstawione potencjalne miejsca nowych piętrzeń
Współorganizatorami konferencji obok Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej był Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście oraz Politechnika Wrocławska. W konferencji uczestniczyli przedstawiciele samorządów terytorialnych leżących nad Odrą. Uczestnikami byli również przedsiębiorcy i przedstawiciele świata nauki oraz przedstawiciele środowisk ekologicznych. Samorządy zostały poproszone o pisemne uwagi do przedstawionych propozycji.
„Traktujemy (...) spotkanie, jako początek szeroko rozumianych konsultacji społecznych. Potrzebujemy Państwa opinii i współpracy w tworzeniu programu Odrzańskiego, ponieważ chcemy, aby był on odpowiedzią również na Państwa potrzeby”, mówił wówczas minister gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej Marek Gróbarczyk. 
Koordynatorem programu modernizacji Odry został ZMPSiŚ, gdzie powołano Biuro ds. Odrzańskiej Drogi Wodnej, na czele, którego stanęła dr inż. Dorota Dybowska-Stefek.

Kolejna, konferencja konsultacyjna dla nadodrzańskich samorządów odbyła się w Szczecinie 5 kwietnia 2018r. Podczas spotkania zaprezentowane zostały m.in. wstępne warianty modernizacji Odry na jej granicznym odcinku do wymogów klasy żeglowności Va przedstawiła Dorota Dybkowska-Stefek, natomiast dyr. Monika Niemiec-Butryn z Departamentu Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej ministerstwa gospodarki morskiej - harmonogram prac nad projektem śródlądowych dróg wodnych o szczególnym znaczeniu transportowym.

Opracowanie Programu jest pierwszym etapem realizacji celów określonych w przyjętych przez Radę Ministrów w czerwcu 2016 roku „Założeniach do planów modernizacji śródlądowych dróg wodnych w Polsce na lata 2016-2020 z perspektywą do roku 2030”.

Organizatorem konferencji było Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej we współpracy z Akademią Morską w Szczecinie i Zarządem Morskich Portów Szczecin-Świnoujście SA.  

PRACE BADAWCZE

Kolejnym etapem udziały portowców w pracach nad poprawą żeglowności Odry było zlecenie przez ministerstwo przygotowania przez ZMPSiŚ części dokumentacji do „Programu rozwoju Odrzańskiej Drogi Wodnej”, którego wdrożenie umożliwi pełne wykorzystanie tej drogi do przewozu ładunków.
Projekt badawczy w zakresie poprawy żeglowności rzeki Odry rozpoczął się w sierpniu 2018 roku. Partnerami w jego realizacji dla Zarządu Morskich Portów Szczecin i Świnoujście zostały: Polska Żegluga Morska, Grupa Azoty Zakłady Chemiczne Police oraz Grupa Azoty Zakłady Azotowe Kędzierzyn. Natomiast jego faktycznym wykonawcą - Politechnika Wrocławska, która została wybrana ze względu na zajmowanie się problematyką badawczo-rozwojową dot. żeglugi na Odrze. 
Wysoko wykwalifikowana kadra Politechniki Wrocławskiej posiada duże doświadczenie związane ze śródlądową zabudową hydrotechniczną oraz w modelowaniu fizycznego i numerycznego zjawisk zachodzących w korytach otwartych i w obszarach budowli hydrotechnicznych. Projekty badawcze prowadzone przez uczelnię owocują innowacyjnymi rozwiązaniami, m.in. dot. rozwoju taboru pływającego oraz logistyki wodnego transportu śródlądowego.
6 marca 2018 r. zostało podpisane porozumienie między politechniką a ZMPSiŚ o współpracy na rzecz poprawy żeglowności na Odrze a 9 kwietnia rozpoczęły się rozmowy w sprawie wspólnego projektu naukowo-badawczego. 27 lipca zawarto kolejne porozumienie o współpracy nad tym projektem, z partnerami: szczecińskim armatorem i zakładami chemicznymi Grupy Azoty. Wreszcie 31 lipca 2018r. podpisano umowę z Politechniką Wrocławską dot. realizacji: „Projektu badawczego w zakresie poprawy żeglowności rzeki Odry”. Pierwszy etap projektu został zakończony w październiku 2018r.
Przedmiotem projektu, którym patronują szczecińscy portowcy jest przeprowadzenie badań naukowych, których wyniki wykorzystane zostaną do sporządzenia dwóch opracowań:

* Pierwsze to: ”Koncepcja badawczo – techniczna modernizacji skanalizowanego odcinka odrzańskiej drogi wodnej do klasy żeglowności Va”, składającej się opracowań cząstkowych dla 24 stopni wodnych i przylegających doń odcinków rzeki, oraz opracowania profilu podłużnego zwierciadła wody Odry na odcinku od Kędzierzyna-Koźla do Malczyc w warunkach najniższego i najwyższego przepływu żeglownego dla proponowanej modernizacji do klasy żeglowności Va (badania modelowe).

* W drugim opracowaniu mają się znaleźć badawcze wytyczne dla projektowania stopni wodnych na Odrze swobodnie płynącej, planowanych w celu uzyskania drogi wodnej klasie żeglowności Va.

II etap projektu realizowano w ubiegłym roku. Zostały zakończone opracowania dot. wytycznych dla projektowania stopni wodnych na Odrze swobodnie płynącej. Wyniki prowadzonych badań w ramach projektu dot. poprawy żeglowności na wybranych odcinakach Odrzańskiej Drogi Wodnej zostały zaprezentowane na seminarium 28 listopada ub. roku w Szczecinie. 

Seminarium  odrzańskie - 28.11. 2019, Szczecin, ZMPSiŚ

Efektem tych prac naukowo badawczych są m.in. koncepcje techniczne modernizacji istniejących tam 24 stopni wodnych oraz dostosowania szlaku żeglownego pomiędzy tym stopniami do klasy żeglowności Va. Niektóre z tych koncepcji zaprezentowane zostały w trakcie seminarium.
Omówiono też wybrane zagadnienia badawcze, zaprezentowano zestawienie prac niezbędnych dla modernizacji Odry skanalizowanej do klasy żeglowności Va, a także prześwitów pod mostami na Odrze skanalizowanej po jej modernizacji.

KONCEPCJE

Podczas finalnego seminarium, przedstawiony został także cel i zakres opracowywanej obecnie: „Wstępnej Koncepcji  Przestrzenno-Technicznej dla Odry swobodnie płynącej, kolejnego zadania realizowanego przez utworzone w strukturach ZMPSiŚ - Biuro ds. Odrzańskiej Drogi Wodnej.
ZMPSiŚ rozpisał w ub. roku przetarg na opracowanie wstępnej koncepcji przestrzenno- technicznej dla Odry swobodnie płynącej pomiędzy Ścinawą (k.330,9) a Ognicą (km 697,0), dzieląc Odrę na trzy odrębne odcinki: I – od Ścinawy do ujścia rzeki Czarna Struga, II - od Czarnej Strugi do ujścia Nysy Łużyckiej oraz III – od ujścia rzeki do Ognicy.
Portowa komisja przetargowa, 3 października ub. roku rozdzieliła zlecenia dla dwóch oferentów, którzy wyrazili chęć przystąpienia do opracowań koncepcji, i tak: DHV Hydroprojekt z Warszawy zajmie się opracowaniem wstępnej koncepcji przestrzenno- technicznej dla Odry na I i II odcinku, natomiast ANTEA z Katowic – na III odcinku.

OPINIE

Rafał Zahorski

 Rafał Zahorski, pełnomocnik ds. gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej marszałka województwa zachodniopomorskiego uważa, że wiele z padających propozycji jest opartych na „fałszywych teoriach” dot. poprawy żeglowności na rzece. Jego zdaniem, teoria o budowie 24 stopni wodnych, by zrobić z Odry drogę wodną, już nie III, czy nawet IV klasy, ale Va klasy, jest utopią, tak samo jak utopią jest założenie, że powinna „być miejscami korytowata i prostowana”. Rzekę się reguluje metodami naturalnymi, stosując zabudowę hydrotechniczną - owe ostrogi, śluzy czy stopnie, ale tak, by nie zmieniać poziomu rzeki, a jedynie miejscami koordynować jej przepływ tak, by rzeka sama robiła sobie pod wodą koryto oraz przez zwalnianie biegu, miała na każdym kilometrem więcej wody. „To prawda, że regulacja rzeki odbywa się technologiami rodem z XIX wieku, ale tak to się robi i do tej pory nikt nie wymyślił nic lepszego”, przyznaje Rafał Zahorski.

Artykuł napisany dla
dwutygodnika KIGM
"Namiary i Morze"