Putin, jakiego w Polsce nie znamy

W Polsce funkcjonuje pewien stereotyp prezydenta Rosji – zimny agent KGB, bezlitosny gracz - marzyciel o mocarstwowej Rosji, prezydent państwa bez przyszłości, kolosa na glinianych ekonomicznych nogach, wróg Polski, który chce ją zmiażdżyć, zdobyć i unicestwić, przed którym trzeba się bronić i z nim walczyć. Polityczny cyborg zamkniety w sobie.
Typ agresywny, niemiły, zimny, bez emocji….

Do tego szalenie negatywnego wizerunku lansowanego przez media i polityków, w Polsce i na Zachodzie, są rozpowszechniane - przeróżne, tłumaczone na język polski biografie Władimira Putina, oparte nie tyle na faktach, co na pomówieniach, insynuacjach, na domniemaniach i plotkach, jak np. książka Maszy Gessen: „Putin. Człowiek bez twarzy”. To samo można przeczytać w artykułach i książkach amerykańskiej dziennikarki i żony obecnego szefa MSZ w Polsce, red. Anny Applebaum.

Zresztą i sam Władimir Putin także nie ułatwia poznania go bliżej, nie jest skory do zbytniego odkrywania się.

Ale dla bystrego obserwatora z tego zafałszowanego mocno przekazu lansowanego w Polsce, łatwo można wyłonić kilka bardzo osobistych, intymnych wręcz obrazów lidera Rosji, ukazujących go, jako człowieka bynajmniej nie zimnego i wyrachowanego, ale jako człowieka szalenie inteligentnego, o szerokim spectrum wiedzy, oczytanego, człowieka o dużej wrażliwości, doświadczającego różnych emocji i uczuć.

Mam w swojej pamięci kilka takich obrazów.

Pierwszy z nich, to - smoleńska tragedia i gest Władimira Putina wobec zrozpaczonego, ze łzami stojącego nad wrakiem prezydenckiego samolotu Donalda Tuska. W przekazie telewizyjnym widać pewne, trwające ułamek sekundy wahanie się Władimira Putina - co zrobić z płaczącym u jego boku mężczyzną na widok skutków katastrofy  i chwilę potem  -  ten męski, solidaryzujący się z bólem bliźniego gest, pełen autentycznego współczucia, braterski uścisk, wzięcie w ramiona… Trudno ten widok zapomnieć.

Kolejnym takim obrazem, który wrył mi się w pamięć jest epizod na ulicy Sankt Petersburga z początku sierpnia tego roku, po śmierci Anatolija Rachina, trenera judo, z którym prezydent Putin był związany emocjonalnie i który, w pewnym sensie, spełniał w życiu Putina rolę nie tylko trenera i nauczyciela sportu, ale przyjaciela i zastępczego ojca, mającego ogromny wpływ na jego wychowanie.

Anatolij Rachlin swoją pracę trenerską rozpoczynał w 1964 roku. W pierwszej grupie trenujących był młodziutki Putin. - Byłem z nim przez 15 lat. Jego matka i ojciec zmarli. Jestem jego drugim ojcem – powiedział kiedyś Anatolij Rachlin.

Telewizja pokazała migawkę, gdy Putin, po pogrzebie czy też wystawieniu trumny zmarłego w hali sportowej, już nie pamiętam dokładnie przy którym z tych wydarzeń, odprawił ochronę, a właściwie uciekł do niej, by być ze swoim bólem i swoją osobistą stratą sam, z dala od ludzi, kamer i wścibskich dziennikarzy. Ludzki smutek nie jest na pokaz….

Z każdego gestu, z każdego ruchu Putina, przemierzającego szybkim krokiem pustą petersburską ulicę wychodziło ogromne cierpienie, z którym musiał się uporać. Był sam z trudnymi dla niego uczuciami.

Gdy odchodzą rodzice, lub tacy bliscy sercu ludzie, jak trener Putina – człowiek nie ma już żadnej barykady pokoleniowej przed własną śmiercią. Pozostaje tylko - on, jego osobiste życie i nieuchronne upływający czas ku kresowi istnienia.

Uświadomiłam to sobie w dniu śmierci mojej mamy.

Doskonale wiem, jak wielką samotność odczuwa człowiek w takim momencie…

Myślę, że podobne odczucia ogarniały wtedy Władimira Putina.

Trzeci epizod to też Petersburg, sprzed dwóch dni dosłownie.

14 grudnia rozpoczął się tam XIV Międzynarodowy Festiwal Zimowy - Rynek Sztuk (Płaszczad' Iskusstw).
Festiwal zainaugurował koncert galowy w petersburskiej filharmonii dedykowany znakomitemu rosyjskiemu dyrygentowi i dyrektorowi tej muzycznej instytucji - Jurijowi Temirkanowowi, z okazji jego 75. urodzin.

Feta była znakomita, zwłaszcza dla koneserów muzyki. Petersburskimi filharmonikami dyrygowali przemiennie Mariss Janson i Nikołaj Aleksiejew. Jako soliści wystąpili: pianiści – Elisso Wirsaładze, Jewgienij Kissin i Denis Macujew, skrzypkowie – Wadim Repin i Sayaka Shoji, wiolonczelistka – Natalia Gutman oraz w partiach wokalnych - Wiktoria Jestriebowa (sopran). Polscy melomani ich nie znają, lub bardzo słabo, chociaż to znakomici muzycy o światowej renomie. 

 ***

Dla oddania klimatu petersburskiego koncertu zapraszam do wysłuchania  archiwalnego nagrania (z grudnia 1986 r.)  Natalii Gutman w znakomitym towarzystwie jej kolegów - wirtuozów  i w ich wykonaniu -  Tria a-moll, op.50, na fortepian, skrzypce i wiolonczelę Piotra Czajkowskiego. Z Natalią Gutman grają - Światowsław Richter, znakomity, światowej sławy rosyjski pianista i nie mniej znany na całym świecie rosyjski skrzypek -  Oleg Kagan.

http://www.youtube.com/watch?v=2GAatbgHKUU

***

Jubileusz, jakich wiele. Festiwali muzycznych na znakomitym, światowym poziomie w Rosji, co roku też jest sporo. Z jedną tylko różnicą – na tym petersburskim koncercie galowym pojawił się Władimir Putin.

Zwróciłam szczególną uwagę na to, co powiedział prezydent Rosji podczas jubileuszu. Poza okazaniem szacunku czcigodnemu jubilatowi, przypomnieniu znaczenia Petersburga dla rosyjskiej kultury, pojawiły się w jego wypowiedziach bardzo osobiste wątki.

O Petersburgu i jego filharmonii, mówił z miłością i dumą: - Przede wszystkim, jest to miasto o wyjątkowej architekturze, to zabytek. Pozostanie z nami na zawsze. Ale to nie jedyny powód. Temu miastu cudem udaje się utrzymać wysoko poprzeczkę i tradycję wielkiej kultury rosyjskiej w ramach światowej cywilizacji. Budynek, w którym jesteśmy, wzniesiony przez wielkiego, genialnego Rossi, został zbudowany w 1839 roku, ale już w 1840 roku stał się ośrodkiem kultury muzycznej stolicy. I te ściany słyszały takich genialnych artystów jak Liszt, Schumann, Wagner, Rubinstein, Rimski-Korsakow, Czajkowski, Szostakowicz.

- Wiecie – mówił dalej Putin - o cerkwiach, o niektórych świętych miejscach, często używamy sformułowania „namolennoje” miejsce. Tutaj jest takie miejsce dla wszystkich miłośników muzyki, dla wszystkich miłośników kultury rosyjskiej - to „namolennoje” miejsce. Ma niesamowitą moc, moc atrakcji.

Dla Rosjan prawosławnych „namolennoje” miejsce, to - miejsce esencji doświadczeń religijnych. Po polsku rzec można – miejsce święte, miejsce żarliwej modlitwy. W przypadku wypowiedzi Władimira Putina filharmonia petersburska, określona jako namolennoje miejsce - to uświęcone miejsce sztuki, przestrzeń, w której człowiek doświadcza owej mistycznej esencji muzyki.

Tak właśnie filharmonię petersburską odbiera prezydent Rosji.

Dalsze wypowiedzi, to już szalenie osobiste wyznanie prezydenta Rosji: - Mówię to z własnego doświadczenia, ponieważ jako młody człowiek, pochodzący z bardzo prostej rodziny, nieskończenie dalekiej od sztuki na najwyższym poziomie i muzyki klasycznej, byłem tu, przypadkowo i nieprzypadkowo - kilka razy, bowiem szkoła radziecka nie tylko nauczała, ale także wychowywała. Tak, więc, byłem tu kilka razy, i potem zawsze chciałem tu wrócić i cieszyć się wspaniałą orkiestrą i jej koncertami. Najważniejsze, by zanurzyć się w fantastyczny świat dźwięków – mówił dalej z nieukrywaną ekspresją Putin. -  W tę opowieść stworzoną przez wspaniałych muzyków wszystkich pokoleń. I tych, którzy są tu dziś - genialnych, wspaniałych muzyków.

Inny jest odbiór muzyki, zwłaszcza klasycznej, przez dziecko czy młodzieńca w domu, w którym obcowanie z tego rodzaju sztuką jest na porządku dziennym, a inne dziecka, które tego w domu rodzinnym nie ma i styka się z nią dopiero w szkole. U wrażliwych, inteligentnych dzieci z ubogich kulturowo, prostych rodzin, taka szkolna edukacja muzyczna zostawia większe ślady. I głębiej się zakorzenia. Władimir Putin jest tego żywym przykładem. Nie pozostał jej obojętnym. Koncert galowy w filharmonii petersburskiej pozostawił na nim ślad, zarył się w świadomość. Niewątpliwe Putin ten koncert przeżył głęboko i na swój sposób.

Jurij Temirkanow i Władimir Putin podczas gali koncertowej

O pokonywaniu progu, jakim jest przynależność w dzieciństwie i latach młodości do określonej klasy społecznej i wynikające z tego nawyki, tradycje i obyczaje, przypomniał Putin jeszcze raz, gdy wręczał jubilatowi Jurijowi Temirkanowowi, podczas urodzinowego przyjęcia w Michaiłowskim Teatrze osobisty prezent – książkę ze szkicami Ludwika van Beethovena.

- Chciałem podkreślić - mówił Władimir Putin, - że dzięki takim ludziom jak Jurij Chatujewicz (Termirkanow), dzięki takim cudownym, wspaniałych kreatywnym ludziom jesteśmy spadkobiercami wielkiej kultury. Wspomniałem już wcześniej poprzednika Jurija Chatujewicza, osobę, którą zawsze wszyscy kochali - Eugeniusza Mrawińskiego. Mówią, że prowadził orkiestrę generalnie, bez „czarodziejskiej pałeczki”, po prostu wzrokiem. Jurij Chatujewicz - to inny styl, jest innym człowiekiem. Jeszcze raz chcę podkreślić, że dzięki takim wspaniałych ludzi jak on, możemy się cieszyć, i słusznie wierzyć, że jesteśmy dziedzicami wielkiej kultury rosyjskiej.

- Jurij - powiedział Władimir Putin, zwracając się bezpośrednio do jubilata, - nie jestem ministrem finansów, on ma swoje dla ciebie prezenty, minister kultury - też. Ty i ja jesteśmy prostymi ludźmi, i dla nas, jak wiesz, najlepszym prezentem jest książka. Chcę Ci podarować książkę, ale to nie jest zwyczajna książka, to szkice Beethovena wydane w 1962r. dokładnie wtedy, jak myślę, gdy wstępowałeś na dyrygenturę.

Autentycznie przeżywana muzyka klasyczna, przecież nie łatwa w odbiorze dla każdego, starannie dobrany prezent, subtelny i elegancki zarazem, dla szefa petersburskiej filharmonii, szacunek wobec sztuki i wobec wielkiej historii rodzinnego miasta, to wszystko emanuje z Putina. Emocje i uczucia wychodzą z niego każdym porem skóry, w każdym zdaniu, jakie wtedy wypowiedział. Trudno takiego człowieka określać mianem – człowieka bez twarzy.

Tak samo trudno to odnieść do człowieka, który głęboko przeżywa śmierć bliskiej mu osoby, który nie jest obojętny wobec cierpienia innego i potrafi odpowiedzieć przyjacielskim gestem współczucia.

Ale też niezmiernie trudno z takim człowiekiem rozmawiać - ledwo okrzesanemu politykowi,  jak wielu polskich polityków, a i z USA i UE też – który do filharmonii i teatrów z własnej, nieprzymuszonej nie chodzi, muzyki klasycznej – nie smakuje, o rodzimej czy rosyjskiej kulturze wyduka kilka sloganów, o Beethovenie niewiele wie, a wobec ludzi nie zawsze mu przyjaznych - na gesty współczucia nie potrafi się zdobyć.

Dostrzec w polityku normalnego, zwyczajnego człowieka, który cierpi z powodu utraty bliskiej osoby, doświadcza bólu i samotności, przeżywa koncert, cieszy się, jest z czegoś dumny, coś kocha, tym bardziej tak wysoko usytuowanego w światowej hierarchii, jak Władimir Putin – jest dla wielu bardzo trudne. Ale – nie niemożliwe.

Trzeba tylko naprawdę chcieć widzieć w drugim człowieku, nawet, jeśli to jest polityk, takiej klasy jak Putin – istotę ludzką, bliźniego, i dać mu prawo do przeżywania swego człowieczeństwa, jak sobie i każdemu z nas dookoła.

Trzeba tylko chcieć…

W Polsce, media i politycy – nie chcą, i swoją irracjonalną postawą pełną fobii i nieuzasadnionych niczym dąsów pod adresem prezydenta Rosji zarażają wszystkich dookoła. Tylko, po co?

Foto: 

Biuro Prasowe Kancelarii Prezydenta FR 

Plakat:

Państwowa Akademicka Filharmonia 

im. Dymitra Szostakiewicza w Sankt Petersburgu 

***

II część tekstu o relacjach RFN wobec Ukrainy - niebawem