Polska - Rosja w 2013 r. - jest nie najgorzej, mogło być znacznie lepiej. Cz. III - gospodarka i inwestycje (wybrane przykłady)

 Rosja jest dla Polski piątym rynkiem zbytu dla eksportu i drugim krajem - dostawcą. By ocenić stosunki polsko-rosyjskie w minionym roku trzeba rozdzielić od siebie relacje medialne, działania polityczne i zaistniałe fakty w rzeczywistości. To, co kształtują media na temat tych relacji daleko dobiega od rzeczywistości. Natomiast polska polityka zagraniczna względem Rosji ma wszelkie objawy schizofrenii.

WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA

1. Podstawy prawne

Z dniem akcesji Polski do UE (1.05.2004 r.) współpracę handlową i gospodarczą z Rosją reguluje Porozumienie o partnerstwie i współpracy między UE a FR z 24.06.1994 r., rozszerzone na nowe państwa członkowskie Protokołem podpisanym 27.04. 2004 r. w Luksemburgu.

Podstawę rozwoju dwustronnych stosunków gospodarczych stanowi Umowa między Rządem RP a Rządem FR o współpracy gospodarczej z 2.11.2004 r., powołująca w szczególności: Polsko – Rosyjską Międzyrządową Komisję ds. Współpracy Gospodarczej. Komisja stanowi główną instytucjonalną płaszczyznę dialogu gospodarczego między Polską a Rosją w sprawach wchodzących w kompetencje narodowe Polski.

W stosunkach z Rosją obowiązuje szereg bilateralnych umów międzyrządowych, w tym Umowa między Rządem RP a Rządem FR w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku oraz umowy regulujące współpracę w dziedzinie energetyki, transportu, infrastruktury granicznej, ochrony środowiska naturalnego, współpracy naukowo-technicznej, turystyki, kontaktów międzyregionalnych i żeglugi po Zalewie Wiślanym.

INWESTYCJE

2. Polskie inwestycje w Rosji

Według danych Rosstatu[1] wartość polskich inwestycji w Rosji w rachunku skumulowanym na koniec 2012 r. wyniosła 674 mln USD (spadek o 4,3% w stosunku do 2011 r.), w tym inwestycje bezpośrednie 414 mln USD (spadek o 7,2%). W samym 2012 r. napłynęło do Rosji 231 mln USD inwestycji polskich (spadek o 13,8 % w stosunku do 2011 r.), z czego inwestycje bezpośrednie 36 mln USD (spadek o 37,9 %).. Napływ rosyjskich inwestycji do Polski w 2012 r. wyniósł 344 mln USD (wzrost o 9,5%).

Pełnych danych za 2013 r. na razie brak.

Na koniec I kwartału 2013 roku, wg danych Rosstatu, skumulowana wartość polskich inwestycji w Rosji wyniosła 543 mln USD, w tym 299 mln USD inwestycji bezpośrednich.

Rosja ciągle należy do 10 krajów o największym wskaźniku polskich bezpośrednich

inwestycji zagranicznych (BIZ). Głównym odbiorcą polskich inwestycji w Rosji jest przemysł przetwórczy, w szczególności w sektorze żywności, napojów i wyrobów tytoniowych. Drugie w kolejności są usługi finansowe, następnie handel hurtowy i detaliczny oraz naprawy produktów transportu, gospodarstwa domowego i konsumpcji, a na koniec – wydobycie surowców mineralnych. Polscy inwestorzy są mniej obecni w takich sektorach jak nieruchomości, budownictwo, transport i hotelarstwo.

Polskie firmy mają atuty, jako inwestorzy w Rosji.

Po pierwsze, korzystają one z dobrej reputacji, którą cieszą się polskie towary i usługi na rynku rosyjskim.

Po drugie, polskie firmy są na ogół mniejsze niż ich zachodni konkurenci, a wiele z nich ma doświadczenie z okresu transformacji społeczno-gospodarczej w Polsce lat 90. Daje im to przewagę nad większymi zachodnimi firmami na rosyjskim rynku, wymagającym szybkiego podejmowania decyzji i zdolności do funkcjonowania w mniej stabilnym środowisku instytucjonalnym i administracyjnym.

Po trzecie, warunki dla polskich inwestycji zagranicznych w Rosji są coraz

bardziej sprzyjające po wstąpieniu Rosji do WTO oraz po realizacji w 2012 r. rozporządzenia o małym ruchu granicznym, który ułatwia polski handel z Kaliningradem.

PLUS. Polscy inwestorzy w Rosji dysponują pewnymi korzystnymi atutami, które potrafią skutecznie wykorzystywać. To daje dobre rokowania na przyszłość.

MINUS. Polskie inwestycje w Rosji koncentrują się w trzech obszarach: 82% jest skierowanych do trzech regionów (moskiewskiego, leningradzkiego i kaliningradzkiego), które razem gromadzą 26 mln konsumentów. Oznacza to, że

większość polskich inwestycji nie korzysta z potencjału konsumpcyjnego 117 mln Rosjan z pozostałej części kraju, w tym z dużych i bogatych miast takich jak Soczi, Kursk i Perm.

3. Polskie kontrakty w Rosji

Znany na świecie, polski producent pojazdów szynowych, Zakłady PESA w Bydgoszczy, podpisały w ub. roku, w czerwcu - kontrakt na dostawę 120 nowych tramwajów niskopodłogowych dla komunalnego przedsiębiorstwa przewozowego w Moskwie. Do stolicy Rosji w latach 2014 -2015 trafi 120 niskopodłogowych, trzyczłonowych tramwajów. Będą one jeździły w ramach powstającej w tym mieście sieci "szybkiego tramwaju". Podobne tramwaje zasiliły miejski transport publiczny w Szczecinie i w innych polskich miastach.

W najbliższych planach moskiewskich przewidziany jest zakup kolejnych 700 takich pojazdów, a chłonność całego rosyjskiego rynku tramwajów oszacowano na około 200 pojazdów rocznie.

Rosyjskim partnerem PESA w produkcji tych tramwajów jest potężny rosyjski koncern NPK "UralVagonZavod"[ii]. Obie firmy planują wspólne starania o kontrakty na dostawy zarówno tramwajów, jak i taboru kolejowego dla przewoźników operujących na terenie nie tylko Federacji Rosyjskiej, ale całego b. ZSRR.

PESA zadebiutowała na rosyjskim rynku tramwajowym, dostarczając w ub. roku tramwaj typu „swing” (121NaK) dla obwodu kaliningradzkiego. Był to pierwszy niskopodłogowy tramwaj, jaki pojawił się na rosyjskich torach. PESA wraz ze swoim rosyjskim partnerem przygotowują się do uruchomienia zakładów produkcyjnych na terenie Federacji Rosyjskiej.

Pierwsze kontrakty z Rosja PESA podpisywała w 2011 r., m.in. w październiku na dostawę tzw. salonki, czyli - jednowagonowego spalinowego pojazdu inspekcyjnego dla kierownictwa Kolei Rosyjskich RŻD. Jako jedyna firma w Europie PESA podjęła się opracowania i budowy prestiżowego pojazdu na tor, o szer. 1520 mm. Tak powstał 610M/611M - pojazd o najwyższym standardzie eksploatacyjnym, zapewniający pasażerom komfortowe warunki pracy i podróżowania. Skórzana tapicerka, szlachetne drewno, cyfrowe systemy audiowizualne – to tylko niektóre z jego cech. Znajdują się w nim również sala konferencyjna i przedziały biurowo – sypialniane z łazienkami.

PLUS. Wejście w bliską kooperację z jednym z największych na świecie koncernów przemysłu obronnego Rosji, pozwoliło polskiemu przedsiębiorstwu na zyskanie lukratywnego kontraktu, podobnych w przyszłości i wejście na niezwykły chłonny rynek. Pozwala to Polsce skutecznie konkurować na rynku rosyjskim z takimi potentatami w branży jak np. niemieckie Siemens.

Poza PESA na rynku rosyjskim działają prężnie inne polskie firmy. Polski gigant detaliczny LPP otworzył sklepy z ubraniami w Moskwie, a Bella, eksporter kosmetyków, zainwestował 13 mln dol. w budowę centrum logistycznego w Nowosybirsku.  Rosną inwestycje w infrastrukturze i transporcie w Rosji - UNIBEP i Trasko-Inwest były wśród największych polskich inwestorów w Rosji w pierwszej połowie 2012 r., a PESA dostarczyła swój pierwszy tramwaj do Kaliningradu w grudniu 2012 r.

4.   Rosyjskie firmy w Polsce

We wrześniu ub. roku podczas gdańskiego Forum Gospodarczego Polska-Rosja(19-21 września 2013 r.), podpisano umowy dot. działalności na terenie Gdańskiego Parku Naukowo-Technologicznego rosyjskiej firmę Beneline Ltd. Firma z branży IT zdecydowała się rozpocząć działalność w Polsce, ponieważ widzi potencjał drzemiący w naszym rynku. Jej przedstawiciele twierdzą też, że gdańska spółka ma być przyczółkiem do wejścia na rynki europejskie.

Forum zostało zorganizowane przez Ambasadę Federacji Rosyjskiej w Polsce, Polską Agencję Informacji i Inwestycji Zagranicznych oraz Pomorską Specjalną Strefę Ekonomiczną w porozumieniu z Ministerstwem Gospodarki oraz Ministerstwem Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej.

Spotkaniu towarzyszyło coroczne posiedzenie Polsko-Rosyjskiej Międzynarodowej Komisji ds. Współpracy Gospodarczej.

Casus Grypy ACRON

Stosunek Polski do rosyjskich inwestycji w naszym kraju obrazuje wypowiedź z kwietnia ub. r. polskiego premiera Donalda Tuska, do którego z pytaniami dot. zakupu akcji w Grupie Azoty Tarnów przez rosyjską grupę ACRON zwrócił się b. prezydent RP Aleksander Kwaśniewski. Pytającym premiera o tę rozmowę dziennikarzom, Donald Tusk odpowiedział: „Prezydentowi wyjaśniłem, że promowanie inwestycji rosyjskiej jest wbrew narodowym interesom”.

"Biorąc pod uwagę znaczenie transakcji, oraz mając świadomość szczególnej wrażliwość Polski na inwestycje rosyjskie, postanowiłem skonsultować sprawę z właściwymi osobami w polskim rządzie" – napisał potem były prezydent w specjalnym oświadczeniu.

Ponieważ o Grupie ACRON i jej przebojach w Polsce już pisałam w bardziej szczegółowo, tematu nie będę szerzej rozwijała.

MINUS. Inwestycje polskie w Rosji są widoczne, natomiast w Polsce nie widać inwestycji rosyjskich. Duże możliwości współpracy dałoby utworzenie polsko-rosyjskich firm produkcyjnych, które mogłyby stać się konkurencyjne na globalnym rynku, ale na to nie ma specjalnego przyzwolenia w Polsce, o czym świadczą konflikty polsko-rosyjskie w polskiej branży chemicznej.

Casus Grupy NOVATEK

Dla polskiego rządu branża chemiczna jest tak samo strategiczna, jak energetyczna, chociaż ta druga jest objęta nawet nadzorem MSZ, jako branża związana z bezpieczeństwem kraju. Mimo to, polski rząd nie ma nic przeciwko istnieniu na polskim rynku gazowym jednego z największych światowych producentów gazu ziemnego - rosyjskiego koncernu energetycznego OAO NOVATEK, który w Polsce utworzył spółkę NOVATEK Polska i handluje płynnym gazem z własnych źródeł. Posiada własny, nowoczesny Terminal Przeładunkowy Novatek Południe. Jest to jeden z nielicznych terminali gazu płynnego usytuowanych bezpośrednio przy szerokim torze LHS, przy stacji Gołuchów, 25 km od Kielc.

Spółka NOVATEK Polska podpisała w lipcu ub. r. umowę ze spółką Statoil Fuel & Retail Polska o sprzedaży segmentu instalacji zbiornikowych gazu LPG dla celów grzewczych i przemysłowych. Zgodnie z warunkami transakcji NOVATEK Polska przejął prawa i obowiązki z umów dzierżawy instalacji oraz dostawy gazu LPG zawartych z dotychczasowymi klientami spółki Statoil Fuel & Retail Polska.

Rosyjska spółka dwa lata wcześniej przejęła 100% udziałów w firmie Intregaz-System, jednego z największych dystrybutorów gazu płynnego w regionie Polski południowo-wschodniej.  Obie te transakcje są potwierdzeniem poważnego zaangażowania się rosyjskiej spółki w działalność na polskim rynku LPG.

Spółka NOVATEK Polska powstała we wrześniu 2009 roku, natomiast działalność dystrybucyjną gazu płynnego LPG w Polsce rozpoczęła w roku 2010. Gaz jest bezpośrednio dostarczany do Polski transportem kolejowym przy wykorzystaniu ponad 3 tys. własnych wagonów przeznaczonych wyłącznie do transportu Novatek LPG. Dystrybucja i magazynowanie odbywa się w obiegu zamkniętym.  

Jej macierzysty koncern - OAO NOVATEK ściśle współpracuje natomiast z innymi rosyjskimi koncernami gazowymi, m.in. Gazpromem czy Rosnieftem.

Spółka NOVOTEK Polska poinformowała, 20 grudnia ub. r. o zawarciu umowy przez OAO NOVOTEK w sprawie wymiany aktywów ze spółką Rosnieft OAO. 51% udziałów firmy NOVATEK w spółce Sibneftegaz OAO zostanie zamienione na 40% udziałów spółki Rosnieft w arktycznych złożach firmy Arctic Russia B.V., która z kolei posiada 49% udziałów w SiewierEnergia. Transakcja nie obejmuje żadnych rozliczeń pieniężnych i zostanie sfinalizowana po otrzymaniu niezbędnych zezwoleń.

 Wcześniej, w dniu 20 listopada 2013, spółka Rozwój Jamału OOO, będąca spółką joint venture 50/50 pomiędzy NOVATEK OAO i Gazprom Nieft OAO, zawarła umowę z włoską firmą Eni dotyczącą nabycia 60% udziałów w spółce Arctic Russia B.V. Dzięki uprawomocnieniu się obu transakcji udziały spółki OAO NOVATEK w SiewierEnergia wzrosną do 59,8%.

Ponad to W dniu 19 czerwca  ub. r. NOVATEK OAO uruchomił pierwszą część kompleksu gazowego LNG w porcie  Ust-Ługa, który obejmuje instalację do frakcjonowana stabilnego kondensatu gazowego o maksymalnej mocy 3 mln ton rocznie, magazyny o pojemności 520 tys. m³ oraz urządzenia załadowcze wyposażone w głębinowe ramiona, umożliwiające obsługę tankowców o nośności do 120 tys. ton nośności. Wybudowano również oczyszczalnię ścieków oraz zespół budynków administracyjnych.

Kompleks w Ust-Łudze umożliwia przetwarzanie stabilnego kondensatu gazowego w produkty naftowe: lekkie i ciężkie benzyny, paliwo lotnicze, olej napędowy i grzewczy, paliwa żeglugowe, gotowe produkty eksportowane drogą morską. Obecnie w kompleksie przetwarzany jest stabilny kondensat gazowy produkowany w Zakładzie Purowski.

PLUS. Gaz płynny LNG dostarczany przez rosyjską firmę polskim konsumentom w postaci paliwa opałowego do ogrzewania mieszkań (gaz propan oraz propan-butan, sprzedawany), nadal podlega zwolnieniu z podatku akcyzowego.

PLUS. Inwestycje kapitałowe rosyjskiej spółki w Polsce świadczą o jej stabilnej i priorytetowej roli na rynku LNG w naszym kraju.

PLUS. Inwestycje w nadbałtyckim, rosyjskim porcie UST-Ługa pozwolą spółce NOVATEK Polska poszerzyć asortyment oferowanych produktów, oczekiwanych na polskim rynku. Np. tańsze i konkurencyjne jakościowo paliwa okrętowe, oleje napędowe itp.

 

---

[1] Ministerstwo Gospodarki, notka dot. danych za I kw. 2013 r. 

[2] NPK "UralVagonZavod” - korporacja, w skład, której wchodzi ponad sto przedsiębiorstw. Trzon produkcji stanowią "wyroby specjalne", tj. zamówienia składane przez rosyjskie ministerstwo obrony. Jeden ze stu największych na świecie kompleksów zbrojeniowych, trzeci, co do wielkości w Rosji. W produkcji na potrzeby cywilne dominują wagony towarowe, których, w 2012 r. wyprodukowano 30 tys. sztuk, co przekracza moce produkcyjne innych firm światowych w tej dziedzinie. Główną siedzibą kompanii jest Niżny Tagił, miasto położone w azjatyckiej części Rosji.