Piechociński o Ukrainie – cz.3 „Ukraina, jako partner gospodarczy Polski”

UKRAINA - GOSPODARKA

Ukraina zajmuje 8 miejsce wśród najważniejszych polskich rynków eksportowych z udziałem 2,81% eksportu Polski za granicę ogółem (z punktu widzenia importu – 21 miejsce, udział 1,08%). W eksport na Ukrainę zaangażowanych jest ok. 12 tys. polskich firm, w tym w zdecydowanej większości małych i średnich przedsiębiorstw.

Według wstępnych danych w 2013 r. obroty towarowe pomiędzy Polską i Ukrainą wzrosły o 1,4% i wyniosły blisko 8 mld USD, w tym Polski eksport na Ukrainę zwiększył się o 8,5% i osiągnął wartość 5,7 mld USD, natomiast import obniżył się o 13% do poziomu 2,2 mld USD.

Oznacza to kontynuację trwającej w 2012 r. tendencji wyższej dynamiki polskiego eksportu w stosunku do tempa zmian importu z Ukrainy.

W okresie styczeń-luty 2014 r., w porównaniu do analogicznego okresu 2013 r., odnotowano spadek polskiego eksportu na Ukrainę o 11,8% (wartość 673,0 mln USD), w tym w styczniu 2014 r. eksport ten obniżył się o 4,3% i wyniósł 320,8 mln USD, a w lutym 2014 r. o 17,7% i wyniósł 352,2 mln USD.

Ukraina jest tez ważnym rynkiem lokowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych polskich firm. Dotychczas polskie firmy ulokowały na Ukrainie – według danych na początek października 2013 r. – łącznie 831,83 mln USD (od początku 2013 r. polskie firmy wycofały z Ukrainy 84,6 mln USD).

Wymiana handlowa Polski z Ukrainą w latach 2008-2013 ( w mln USD)

	2008	2009	2010	2011	2012	2013	Dynamika 2012=100
Obroty	8.791,4	4.573,5	5.735,9	7.479,7	7.830,4	7.938,2	101,4
Eksport	6.436,7	3.429,9	3.917,4	4.688,0	5.279,5	5.718,4	108,5
Import	2.354,7	1.143,6	1.818,5	2.791,7	2.550,8	2.219,7	86,9
Saldo	+4.085,5	+2.286,3	+2.098,8	+1.896,3	+2.728,7	+3.498,6	-

Dane wstępne wg GUS

Struktura polskiego eksportu na Ukrainę w 2013 r. przedstawia się następująco: wyroby przemysłu elektromaszynowego – 28,2% eksportu na Ukrainę ogółem, wyroby przemysłu chemicznego – 18,0%, produkty mineralne – 11,1%, artykuły rolno-spożywcze – 10,6%, wyroby metalurgiczne – 8,9%, wyroby przemysłu lekkiego - 7,4%, wyroby przemysłu drzewno-papierniczego – 5,5%.

W porównaniu do 2012 r. tylko w sekcji pojazdy i statki oraz zwierzęta żywe odnotowaliśmy spadek eksportu o odpowiednio 4 i 16%. Pozostałe grupy towarowe utrzymały tendencję wzrostową, w tym dostawy produktów mineralnych wzrosły o 33% (benzyny o 48%, udział w eksporcie 5,9%).

Najważniejsze towary w eksporcie: benzyna, wyroby higieniczne, koks i półkoks, oleje, samochody, przewody elektryczne, wyroby walcowane z żeliwa i stali, leki, AGD, płyty chodnikowe, kafle, płytki ścienne, ciągniki drogowe, przyczepy i naczepy, skóry, papier i tektura, telewizory.

W strukturze importu towarów z Ukrainy największe pozycje to: wyroby metalurgiczne 31,0%, produkty mineralne - 28,4 %, artykuły rolno-spożywcze – 21%, wyroby przemysłu elektromaszynowego – 5,9%, wyroby przemysłu drzewno papierniczego – 5,9%, wyroby przemysłu chemicznego - 4,3%.

Najważniejsze towary w imporcie: rudy i koncentraty żelaza, półprodukty z żeliwa i stali, makuchy, wyroby walcowane z żeliwa i stali, nasiona rzepaku, przewody elektryczne, energia elektryczna (53 mln USD), antracyt, olej i nasiona soi, żelazokrzemomangan, benzol, kukurydza, węgiel (20 mln USD).

W 2013 r. w porównaniu do 2012 r. spadły m.in. dostawy makuch o 40%, nasion rzepaku o 66%, wyrobów walcowanych o 13%, węgla o 25%, oleju słonecznikowego o 70%, energii elektrycznej o 12%. Wzrosła nieznacznie dynamika importu rud i koncentratów żelaza, półproduktów z żeliwa i stali,

Potencjalne zagrożenia dla dalszego rozwoju współpracy gospodarczej Polski z Ukrainą

Zła sytuacja finansowa i gospodarcza Ukrainy, deficyt bilansu płatniczego, załamanie się sektora bankowego, narastający deficyt budżetu państwa, w tym przede wszystkim deprecjacja hrywny może doprowadzić do:

·         Znacznego podrożenia importu, a tym samym ograniczenia popytu wewnętrznego i tym samym ostrą redukcję popytu importowego na towary z Polski, która może sięgnąć nawet 30- 40% w stosunku do ubiegłorocznej skali eksportu;

·         Porównując z sytuacją spadku eksportu w wyniku kryzysu w 2008 r. wspomniana redukcja polskiego eksportu w stosunkowo mniejszym stopniu dotknęłaby artykułów rolno-spożywczych i inne artykułów pierwszej potrzeby.  Największy spadek w okresie kryzysu gospodarczego dotyczył eksportu samochodów osobowych oraz części zamiennych do nich (udział w eksporcie zmniejszył się z 5,9% do 2,64% eksportu ogółem, 290 mln USD), spadek eksportu koksu i półkoksu o 90%, paliw mineralnych o 60%. Silną stroną polskiego eksportu pozostaje jego duże zróżnicowanie, przejściowe spadki wartości dostaw w jednych pozycjach, są zazwyczaj równoważone wzrostami w innych grupach towarowych.

·         Skala spadku eksportu uzależniona jest od polityki ukraińskiego rządu w zakresie importu kluczowych w polskim eksporcie towarów, jak m.in. oleje ropy naftowej i koks, których udział w eksporcie do tego kraju stanowi odpowiednio 5,9% i 2,3%.

W ub. r. rząd Ukrainy wprowadził zakaz importu węgla oraz ograniczenia ilościowe w imporcie koksu, rozważał również wprowadzenie instrumentów ograniczających import benzyn EURO 5, czy tez wprowadzenie obowiązku tzw. blendowania do benzyn bioetanolu w wysokości od 3% do 5% objętościowo.

·         Import z Ukrainy natomiast ma charakter surowcowy (rudy i koncentraty żelaza, półprodukty i wyroby ze stali, antracyt, nasiona roślin oleistych, energia elektryczna) służy zaopatrzeniu polskich hut i zakładów przemysłowych, w tym przemysłu tłuszczowego w surowiec do produkcji. Ukraina powinna być zainteresowana zwiększeniem eksportu tych towarów do Polski w celu poprawy bilansu handlu zagranicznego. Jednakże należy przy tym wziąć pod uwagę, iż dostawcami towarów sektora surowcowego do Polski są zakłady znajdujące się we wschodniej Ukrainie, co w sytuacji niejasnej jeszcze pozycji tych regionów do polityki nowego ukraińskiego rządu może stwarzać pewne zagrożenia w przypadku zacieśnienia współpracy z Rosją.

·         Szybka międzynarodowa pomoc finansowa, głównie ze strony państw i organizacji zachodnich, może zahamować pogłębianie się zjawisk destrukcyjnych w gospodarce. W takiej sytuacji skala spadku polskiego eksportu na Ukrainę byłaby niższa.

Trudno ocenić jak ew. podział Ukrainy na wschodnią i zachodnią (mało realny i nie wiadomo gdzie miałby przebiegać ten podział) wpłynąłby na poziom współpracy gospodarczej z Polską. Zależałoby to od wielu czynników, w szczególności kierunku integracji - Unią Celną czy też SWH z UE.

Należy zaznaczyć, iż wschodnia Ukraina, która skłonna byłaby do integracji gospodarczej z Unią Celną, to regiony z rozwiniętym przemysłem ciężkim, hutnictwem, górnictwem, stoczniami, przemysłem samolotowym, najważniejszymi gałęziami gospodarki Ukrainy, które w znacznym stopniu tworzą PKB tego kraju.

W centralnej i zachodniej części Ukrainy jest największe skupisko zarówno zagranicznych, w tym polskich inwestycji zagranicznych jak również region zajmujący się głównie rolnictwem i przetwórstwem rolno-pożywczym, turystyką.

Wpływ sytuacji na Ukrainie na polsko-ukraińską współpracę gospodarczą

Na chwilę obecną polskie firmy nie sygnalizują poważniejszych negatywnych konsekwencji wydarzeń na Ukrainie dla swoich aktywów i interesów na Ukrainie. Zgłaszają jedynie nieznaczny spadek zamówień. Przedstawiciele firm spodziewają się jednak następujących zagrożeń dla ich dalszego rozwoju działalności na ukraińskim rynku:

·         Pogorszenie się konkurencyjności polskiego eksportu i dalszy, znaczący spadek zamówień; m.in. w związku z dewaluacją ukraińskiej waluty;

·         Wzrost skali nie wywiązywania się przez partnerów handlowych z ich zobowiązań płatniczych wobec polskich firm;

·          Wzrost kosztów pozyskiwania i spłaty kapitału przez polskich inwestorów na rynku wewnętrznym Ukrainy.

UWAGA:

Analiza opracowana na podstawie oficjalnych danych publikowanych przez Państwową Służbę Statystyczną Ukrainy, Narodowy Bank Ukrainy oraz Ministerstwo Finansów Ukrainy.
Podkreślenia w tekście (tekst pisany pogrubioną czcionką)  pochodzą od Autora.

Janusz Piechociński 
Wicepremier, minister gospodarki
„Informacja na temat sytuacji gospodarczej na Ukrainie
i jej wpływu na interesy gospodarcze Polski”
Warszawa, 7 marca 2014 r.